Strafrechtelijke, medische en ethische aspecten
Het Verdrag van de Raad van Europa tegen de handel in menselijke organen trad in 2018 in werking. Sinds 2019 voorziet het Belgisch Strafwetboek zware straffen voor deze handel. Orgaanhandel schendt de menselijke waardigheid en het recht op leven en het vormt een zware bedreiging voor de volksgezondheid en de goede werking van de zorginstellingen.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, spaart dit fenomeen, dat in volle ontwikkeling is, geen enkel land: 'kidney villages' in Pakistan en de Filippijnen, migranten die in Libië worden gedwongen om een nier te verkopen, diefstallen en clandestiene transplantaties in Turkse ziekenhuizen, maar ook organen die via Facebook in Spanje te koop worden aangeboden om schulden af te betalen, pogingen tot het illegaal wegnemen van organen in het Verenigd Koninkrijk, lopende onderzoeken in Nederland, ... Wat is de situatie in België?
Op deze middag van het recht maken we een stand van zaken op. Wie zijn de actoren van deze handel? Kan een donor, die wordt vergoed, als slachtoffer van orgaanhandel worden beschouwd? Hoe is orgaantransplantatie in België georganiseerd? Welke garanties bestaan er om de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de levende donor en van de ontvanger te beschermen? Hoe wordt de gelijke toegang tot de organen van overleden personen verzekerd? Hoe wordt de medische praktijk op bio-ethisch vlak omkaderd en hoe worden de zwaksten beschermd? Wat te denken van de financiële incentives?
Sprekers
- Charles-Éric Clesse, arbeidsauditeur te Henegouwen, lid van het expertisenetwerk Mensenhandel van het College van procureurs-generaal, professor aan de Université libre de Bruxelles
- Marie-Hélène Delbouille, transplantatiecoördinator, CHU - Luik
- Michel Dupuis, gewezen voorzitter van het Raadgevend comité voor Bio-ethiek, professor filosofie aan de Université catholique de Louvain
Moderator
- Claire Huberts, juriste, dienst Beginselen van strafrecht en strafprocesrecht, DGWL
De lezingen waren in het Frans.
Nuttige documentatie
Bekijk hier de presentaties van de sprekers
Over de wetgeving
- Wet van 22 mei 2019 betreffende de handel in menselijke organen en betreffende het niet-bestraffingbeginsel voor slachtoffers van mensenhandel
- Kurz, F., 'Chapitre XII – Le trafic d’organes humains' in Beernaert, M.-A. et al. (dir.), Les infractions – Volume 2 – Les infractions contre les personnes, 2de editie, Brussel, Larcier, 2020, blz. 827-857
Over het verdrag
- Verdrag van de Raad van Europa tegen de handel in menselijke organen (CETS nr. 216) en het toelichtend verslag ervan (ENG)
- Handboek voor parlementairen over het Verdrag van de Raad van Europa tegen de handel in menselijke organen (2019) (ENG)
- Huberts, C., 'Un organe à quel prix ? Genèse et analyse de la Convention du Conseil de l’Europe contre le trafic d’organes humains', Rev. dr. pén., 2016, nr. 6, blz. 605-652
Over het orgaantoerisme
Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek
- Advies nr. 50 van 9 mei 2011 betreffende bepaalde ethische aspecten van de wijzigingen door de wet van 25 februari 2007 aangebracht aan de wet van 13 juni 1986 betreffende het wegnemen en transplanteren van organen
- Advies nr. 43 van 10 december 2007 betreffende de problematiek van de commercialiseerbaarheid van menselijke lichaamsdelen
Over orgaandonatie
Over mensenhandel
- Clesse, Ch.- E., Kurz, F., Le Cocq, P., en Truillet, V., La traite des êtres humains et le travail forcé, Larcier, 2014 (boek)
- Clesse, Ch.- E., La traite des êtres humains. Etude de la loi belge éclairée des lois française, luxembourgeoise et suisse, Larcier, 2013 (boek)
- Jaarverslag Mensenhandel en mensensmokkel 2020 van Myria
- Online opleiding (ENG)
Ter attentie van de medische sector
- Video met Engelse ondertiteling ter attentie van de medische sector, op initiatief van vzw Payoke (opvangcentrum voor slachtoffers van mensenhandel te Antwerpen)
- Brochure van de FOD Justitie, juli 2020, 'Mensenhandel ... wat te doen? Advies voor ziekenhuispersoneel' (met de contactgegevens van de drie opvangcentra voor slachtoffers van mensenhandel)
- Resolutie van de Raad van Europa van 2017 betreffende de invoering van procedures voor de behandeling van patiënten die in het buitenland een orgaantransplantatie hebben ondergaan en naar hun land van herkomst zijn teruggekeerd voor verdere verzorging (ENG)
- Resolution CM/Res(2017)1 on principles for the selection, evaluation, donation and follow-up of the non-resident living organ donors (ENG)
Ter attentie van de patiënten
Nuttige contacten
Bijstand bij uitbuiting
Contact
- Noodnummer: +32 (0)78 05 58 00
- Voor meer informatie over mensenhandel en hulpverlening aan slachtoffers, of om een vertrouwelijke melding te doen: www.stopmensenhandel.be.