
Op 3 februari 2025 heeft de FOD Justitie een delegatie van het secretariaat van de Europese Commissie voor efficiëntie in justitie (CEPEJ) ontvangen. De deelnemers bespraken het recentste evaluatierapport over de Europese rechtssystemen en de gegevens over België. Ook konden ze kennismaken met enkele instrumenten die de CEPEJ heeft ontwikkeld.
De Europese Commissie voor efficiëntie in justitie (CEPEJ) werd in 2002 opgericht door de Europese ministers van Justitie om de kwaliteit en efficiëntie van de Europese rechtssystemen te verbeteren en het vertrouwen van rechtzoekenden te versterken. Daarvoor ontwikkelt de instantie verschillende instrumenten voor justitieprofessionals en beleidsmakers. Enkele daarvan werden op 3 februari voorgesteld en besproken.
Evaluatierapport 2024
De rode draad van de dag was de voorstelling van het tiende CEPEJ-evaluatierapport, dat de werking van de rechtssystemen van 44 lidstaten van de Raad van Europa en 2 waarnemersstaten, Israël en Marokko, beschrijft en analyseert.
Centraal stond de landsfiche van België. Daarin staan de kerngegevens en -indicatoren waarmee ons land binnen de Europese context kan worden gesitueerd. De gegevens hebben betrekking op menselijke en financiële middelen, salarissen van rechters en procureurs, opleiding, pariteit in de gerechtelijke beroepen, efficiëntie van de verschillende rechtscolleges, activiteitsmeting van het openbaar ministerie en indicatoren van de inzet en het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën.
De deelnemers – verbindingsmagistraten uit Spanje, Frankrijk en Marokko, vertegenwoordigers van het Hof van Cassatie, de Hoge Raad voor de Justitie, het Instituut voor gerechtelijke opleiding, het College van de hoven en rechtbanken, het College van het openbaar ministerie en de FOD Justitie – leerden met name dat, volgens de gegevens uit 2022:
- België 102,5 euro per capita aan het rechtssysteem spendeert, meer dan de mediaan van de Raad van Europa (85,4 euro per capita);
- vrouwen bijzonder goed vertegenwoordigd zijn in het Belgische rechtssysteem: ze vertegenwoordigen 60 % van de rechters en procureurs.
Evaluatie van de magistraten
Ook werd er gesproken over een van de recentste instrumenten die de CEPEJ in december 2024 heeft aangenomen: guidelines on the evaluation of the quality of work of judges (richtlijnen voor de evaluatie van de kwaliteit van het werk van rechters). Dat instrument biedt concrete richtlijnen op basis van een vergelijkende analyse van de manier waarop het werk van rechters wordt geëvalueerd in 26 lidstaten van de Raad van Europa.
De evaluatie van magistraten is een actueel thema in ons land: op 1 oktober 2024 werd er een wetsvoorstel tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek voor wat de evaluatie van magistraten betreft neergelegd in het parlement.
Een ander instrument dat tijdens de bijeenkomst werd voorgesteld, is de CEPEJ Crystal Scales of Justice Prize, dat innovatieve praktijken op het gebied van justitie bekroont. Bij de recentste editie sleepte een Belgisch initiatief een bijzondere vermelding in de wacht: de burgerlijke en correctionele kamer gespecialiseerd in milieu- en stedenbouwkundige zaken van het hof van beroep van Bergen.
Voor de nieuwe editie van de Crystal Scales of Justice Prize wordt er binnenkort een oproep tot kandidaatstelling gelanceerd.
Informatie- en communicatietechnologieën (ICT)
De deelnemers debatteerden ook over informatie- en communicatietechnologieën. De leden van de Raad van Europa zetten steeds vaker ICT-tools in ter ondersteuning van de gerechtelijke activiteit (online raadpleging van een zaak, statistische gegevensanalysetools, gegevensbank van gerechtelijke beslissingen, elektronische verzending van kennisgevingen, enz.).
De CEPEJ heeft een ICT-indexcalculator ontwikkeld, die meet in hoeverre ICT-tools worden ingezet en gebruikt.
Uit het evaluatierapport 2024 blijkt dat bijna alle landen, ook België, hun gemiddelde ICT-budget per capita hebben verhoogd, wat aantoont dat ICT-tools steeds meer voet aan de grond krijgen binnen het rechtssysteem.
De uitwisseling (van deze dag) was nuttig en onderstreepte de noodzaak van een dergelijke samenwerking.
Van links naar rechts:
- Wim David, raadsheer bij het Hof van Beroep van Brussel, lid van de CEPEJ-werkgroep Kwaliteit.
- Guergana Lazarova-Déchaux, CEPEJ-secretariaat, hoofd Kwaliteitscontrole gegevens, verantwoordelijk voor de Belgische gegevens
- Maïté De Rue, directrice-generaal, directoraat-generaal Wetgeving en fundamentele rechten en vrijheden van de FOD Justitie
- Lidija Naumovska, CEPEJ-secretariaat, coördinator statistiek
- Christel Schurrer, adjunct-secretaris van de CEPEJ, hoofd Evaluatieactiviteiten
- Meryem Demir, attaché bij de dienst Internationale betrekkingen van de FOD Justitie, nationaal correspondent bij de CEPEJ