Justitie gebouw

Oproep FOD Justitie aan volgende regering: zonder bijkomend budget kan Justitie de rekeningen niet meer betalen.  
 
Wie vandaag timmert aan een nieuwe regering zet de krijtlijnen uit voor de toekomst van ons land. De context maakt die opdracht extra uitdagend: België kijkt aan tegen een besparingsopdracht van 25 miljard op 7 jaar tijd. Dat leidt tot moeilijke keuzes. Toch is het belangrijk om de veiligheidsdepartementen te vrijwaren.  
 
Investeren in Justitie blijft een noodzaak. Zeker wanneer het vertrouwen in Justitie bij de burger daalt. Zonder extra budget kan Justitie tegen eind dit jaar zelfs de meest essentiële rekeningen (water, elektriciteit, onderhoud, …) niet meer betalen. Laat staan verder hervormen. 

Budget: blijven investeren om te renderen  

Justitie kreeg de voorbije legislatuur een historische financiële boost. Een structurele verhoging van 581 miljoen euro over 4 jaar tijd, is niet niks. Daar kwamen ook 115 miljoen euro tijdelijke kredieten uit Europese fondsen bij.  
 
Het goede nieuws is dat de FOD Justitie daardoor kon inzetten op meer digitalisering voor de burger, 1377 extra plaatsen in het gevangeniswezen, achterstallige onderhoudswerken in onze gebouwen en nieuwe uniformen en laptops voor onze medewerkers.  
 
Er ontstond ook ruimte voor versterking. Dat leidde tot een pak nieuwkomers: bij de gevangenissen (3500 mensen), de rechterlijke orde (4000 mensen) en de centrale diensten (500 mensen). De Staatsveiligheid verdubbelde in capaciteit. 
 
Investeren in Justitie loont ook financieel. Door de inning van verkeersboetes levert Justitie jaarlijks 500 miljoen euro op. De inning van strafrechtelijke boetes en de winst van inbeslagnames creëren op jaarbasis voorzichtig geschat miljarden aan inkomsten.   
 
Het minder goede nieuws is dat, ondanks die belangrijke stappen, onze middelen ontoereikend blijven.

  • 11 % (64 miljoen euro) van het budget van de voorbije 4 jaar ging naar andere instanties dan de FOD Justitie en de rechterlijke orde (Staatsveiligheid, commissies zoals Kanspelcommissie, NICC, IACSSO, ...). 
  • Lineaire besparingsmaatregelen zorgen ervoor dat we meer dan 80 miljoen euro moesten inleveren. 15 miljoen euro van die besparing moest van de werkingskosten komen.  
  • De voorbije 4 jaar verloren we ook 58 miljoen euro door inflatie. Ook daar is de impact op werkingskosten groot door energiefacturen voor 261 gebouwen en voeding en medicatie voor 12 252 gedetineerden.  
  • Negen indexeringen op de lonen (telkens een verhoging van 2 %) hadden een zware impact op personeelskredieten. 
  • De extra tijdelijke kredieten uit Europese fondsen vallen definitief weg in 2025.

Tegelijkertijd stijgt de vraagt:  

  • Meer criminelen raken in het vizier van Justitie waardoor de vraag naar expertise, tolken, vervolging en berechting stijgt.  
  • Bijgevolg stijgt ook het aantal gedetineerden. Dat zorgt voor hogere kosten voor voeding, medicatie en zorg. Maar zonder minimale zorg dreigen gedetineerden nog meer beschadigd vrij te komen en wreekt zich dat op de veiligheid van alle burgers.  
  • De kosten van onze verouderde gebouwen lopen jaar na jaar op. De inspanningen in de voorbije regeerperiode konden de decennialange achterstand op dat vlak niet volledig inhalen.  
  • De wereld en dus ook Justitie digitaliseren verder. Hoe groter dat aanbod, hoe aanzienlijker de kosten op vlak van onderhoud, beheer en groei.  

In de praktijk is de budgettaire ademruimte momenteel dus onbestaande.  
Sterker nog, we kijken dit jaar aan tegen een deficit van ongeveer 60 miljoen euro. 

Concreet heeft Justitie nood aan een structurele budgetverhoging van 250 miljoen euro. Met die extra slagkracht kunnen we zowel de hoogste noden dekken als hervormen. 

Beleid: blijven inzetten op oplossingen op maat   

Justitie beter laten draaien, is niet enkel een kwestie van centen.  
Integendeel, verder inzetten op slim beleid drukt de kosten op termijn.  

  • We moeten meer inzetten op menselijke en moderne detentie met oog op reïntegratie. Er is veel gedaan om de overbevolking te beheersen (met wetswijzigingen, detentiebegeleiders en extra capaciteit) maar de druk blijft hoog. Eens vrij, zijn velen nog te vaak een risico voor onze samenleving. Meer capaciteit, moderne infrastructuur maar ook een quotum op het maximaal aantal gedetineerden zijn noodzakelijk. Verder inzetten op detentie- en transitiehuizen doet het risico op recidive dalen. Ook voor geïnterneerden en specifieke profielen zijn oplossingen op maat nodig.   
  • De rechterlijke orde verdient meer autonomie. Dat kan met meer inspraak in beleid en budget. Door in te zetten op een modern HR-beleid en te investeren in minder maar betere gebouwen, kunnen we het aanbod versterken. Dankzij digitalisering is de tijd dat iedereen moest afzakken naar de griffie, voorbij. Ook onze archieven zijn beter beschermd in een beperkt aantal locaties op maat. Dat drukt de kosten op termijn en komt de kwaliteit en de veiligheid ten goede. Voor risicovolle en grootschalige processen zijn oplossingen op maat nodig. 
  • Als overheidsdienst moeten we moderniseren en slagkrachtiger zijn. De digitalisering moet doorgaan: dat aanbod onderhouden en uitbouwen vergt investeringen. Op centraal niveau moeten we de organisatie beter kunnen beheersen. De negatieve berichtgeving over Justitie bewijst dat er werk aan de winkel is. Voor een beter imago en meer vertrouwen moeten we verder inzetten op interne controle, project- en procesbeheer en onze werking beter monitoren. Budget slim inzetten, betekent dat we de noden kennen, de uitgaven sterk controleren en wendbaar zijn. De krijtlijnen zijn er, die cultuurswitch is in zicht.  
  • De rechtszekerheid beschermen, is essentieel. Justitie is geen eiland. Wat er gebeurt in de wereld, heeft invloed op onze werking. Zo hebben niet-begeleide minderjarige vreemdelingen snel recht op een voogd. Zowel voor familiezaken als voor strafrechtelijke dossiers zijn internationale afspraken nodig. Verder onderhandelen voor sterke verdragen hoort daarbij. Ook binnen de lansgrenzen, is er werk aan de winkel om onze wetboeken verder te moderniseren en de toepassing ervan goed te omkaderen.  

Meer info