Wij hebben met verbijstering het stuk op de voorpagina van De Morgen Reporter (zaterdag 15 november) gelezen. De benadering van de afdeling individuele bijzondere veiligheid (AIBV) in Brugge getuigt van kwade trouw en neemt een loopje met de werkelijkheid. Het is treffend dat de vergelijking met Guantanamo in de titel niet van de betrokken gedetineerde komt, maar van de auteur van het stuk, die de afdeling nooit heeft bezocht. De tekst is onheus en kwetsend ten aanzien van het personeel en de gedetineerden van de afdeling, bevat een onderhuidse geheel onterechte aantijging ten aanzien van de Directeur-generaal van het gevangeniswezen, en geeft een zeer onvolledig en daardoor onjuist beeld van het penitentiaire beleid.

Wij lezen: “De creatie van de AIBV in Brugge was de eerste zichtbare beleidsdaad van justitieminister Jo Vandeurzen. Het was het politieke antwoord op de ontsnapping van Nordin Benallal uit de gevangenis van Ittre, eind 2007.” Het is eenvoudig: het creëren van een AIBV was een beslissing en timing van de paarse regering en heeft derhalve niéts met de ontsnapping van Benallal te maken. Het volstaat de website www.jovandeurzen.be te bezoeken om vast te stellen dat de stelling van de auteur kant noch wal raakt en dus het opzet heeft te beschadigen en een veelzijdig en zeer genuanceerd beleid in de hoek van extreme repressiviteit te dwingen.

Herstelgerichte detentie

De Afdeling Individuele Bijzondere Veiligheid bestaat sinds juni van dit jaar. Ze is er voor gedetineerden die aanhoudende, extreme gedragsproblemen stellen en die personeelsleden en/of medegedetineerden agresseren. Er is plaats voor 10 gedetineerden. Een gelijkaardige afdeling werd geopend in de gevangenis van Lantin, waar 12 gedetineerden kunnen verblijven. De gedetineerden volgen een geïndividualiseerd regime dat de Basiswet voor het gevangeniswezen respecteert, én de rechtspositie van de gedetineerden, én de principes van herstelgerichte detentie. De ambitie is het gedrag van de gedetineerde te stabiliseren en te normaliseren, zodat hij terugkan naar een normaal gevangenisregime. Dankzij de AIBV zijn er minder transfers van gedetineerden tussen gevangenissen. Het samenleven in de gevangenissen blijft er leefbaar door.

De maximale verblijfsduur in de AIBV beloopt 6 maanden, een periode die verlengbaar is.

Er is een uitgebreid personeelskader dat speciaal is opgeleid voor deze bijzondere taak. Op de afdeling zijn effectief extra materiële voorzieningen die de interne en externe veiligheid ondersteunen (beveiligde cellen, verankerd materiaal, speciale dubbele celdeuren, helikopterbeveiliging, …). Het regime op de afdeling is in de eerste plaats zeer strikt en sterk gestructureerd. De aanpak is zeer rechtlijnig en derhalve zeer duidelijk, maar gaat uit van communicatie en contact met de gedetineerden. Net die betrokkenheid maakt het risico op agressief gedrag kleiner en is al even belangrijk als het trekken van grenzen en het aanbieden van structuur en duidelijkheid.

Vergeetput

De afdeling is m.a.w. allerminst een “vergeetput”. Tijdens de vier fases van het traject, namelijk de aanmelding-, de observatie-, de begeleiding- en de ontslagfase, zijn er activiteiten waarvoor het personeel een beroep doet op de medewerking en inzet van de gedetineerde. Op de afdeling zijn dag en nacht zowel de zorgequipe als het bewakingspersoneel aanwezig.

Dat deze aanpak vruchten afwerpt, blijkt uit de ervaringen van het eerste halfjaar. Op dit moment verblijven in AIBV 7 zwaar agressieve gedetineerden, die tijdens hun detentie herhaaldelijk extreem  agressief waren. Op de afdeling zijn tot vandaag geen ernstige incidenten geweest. Het personeel, dat wel heel frequent met verbale agressies, bedreigingen en verwijten geconfronteerd wordt, slaagt er in een escalatie van conflicten te voorkomen. Daarbij moeten ze meermaals blijk geven van veel geduld en een groot incasseringsvermogen. Bij de meeste  gedetineerden is een merkbare verbetering vast te stellen in hun omgang met het personeel. Hun medicatiegebruik wordt drastisch verminderd. Het afremmen van hun verslaving leidt tot een opmerkelijke verbetering van hun gedrag. Intussen komen twee gedetineerden in aanmerking voor een verhuizing naar een andere gevangenis. Alle bezoek, ook dat van advocaten, vindt op de afdeling zelf plaats. We verwijzen ook naar onze samenwerking met de Universiteit Gent. De openheid van AIBV staat in schril contrast met de geheel eenzijdige aantijgingen in “De Morgen”.

Hand- en voetboeien

De onjuistheden en onzorgvuldigheden van de auteur, zijn gebrek aan check and doublecheck, zijn een journalist onwaardig. De AIBV bevindt zich op de gelijkvloerse verdieping van de gevangenis, niet in de kelder. De wandeling sluit aan op de afdeling, is eveneens op de benedenverdipeing en is zeker geen “soort koker op een hogere verdieping van de gevangenis” . Geen enkele gedetineerde moet ooit wandelen met hand- en of voetboeien. En wat zou het nut zijn van hand- en voetboeien “voor de bewakers de cel binnengaan om deze dan, eens het zo ver is, weer uit te doen om de gedetineerde uit te kleden voor een naaktfouille”? Dit zou alleen betekenen dat we van een fouille een extra risicovolle onderneming zouden maken?! Dit slaat met andere woorden nergens op. Het gebruik van hand- en voetboeien is strikt gereglementeerd en wordt telkens gemotiveerd in een individuele beslissing. Deze beslissingen worden bijgehouden en zijn consulteerbaar. Het gebruik van deze dwangmiddelen wordt zeer uitzonderlijk toegepast en is gelimiteerd tot bewegingen van en naar de afdeling  (na transfer en/of uithaling) en bij plaatsing in de strafcel. Uit veiligheidsoverwegingen en ter beveiliging van het personeel, dat uiteindelijk ook recht heeft op bescherming tegen agressieve uitvallen, kunnen ze gebruikt worden bij een interne beweging, strikt beperkt tot de duur van de beweging. Uiteraard worden ze ook door politiediensten gebruikt bij de overbrenging van een gedetineerde. De politiediensten beveiligen het transport van een gedetineerde en nemen daartoe de noodzakelijke maatregelen. Het lijkt logisch dat zij die bepalen aan de hand van de (vlucht)gevaarlijkheid van de gedetineerde in kwestie. Fouilleringen op de afdeling gebeuren conform de collectieve brief betreffende het onderzoek van de kledij, fouillering op het lichaam en onderzoek van de verblijfsruimte. Het verhaal over de naaktfouilleringen houdt dan ook geen steek.

Open Universiteit

 “Contact met de buitenwereld is verboden”. Een gedetineerde kan in AIVB op verschillende manieren contact hebben met de buitenwereld. Bezoek, briefwisseling en telefoonregeling zijn duidelijk omschreven in het huishoudelijk reglement van de afdeling. De gedetineerde van wie sprake in het artikel, de heer Sekkaki, had in de periode voor zijn overbrenging naar de AIBV inderdaad weinig perspectieven. Door zijn gedrag en uit veiligheidsoverwegingen werd hij ettelijke keren op een bijzonder individueel veiligheidsregime geplaatst en moest hij bij herhaling getransfereerd worden. Zijn overplaatsing naar de AIBV was net bedoeld om uit die impasse te geraken. De betrokkene verblijft in de gevangenis sedert 7 november 2000. Hij zit een reeks veroordelingen uit en werd ook geïnterneerd. Hij pleegde meerdere diefstallen met geweld, soms met gebruik van wapens en werd ook veroordeeld voor bedreigingen, slagen en verwondingen, bendevorming en inbreuken op de wetgeving inzake drugs. Zijn huidige regime loopt tot 15 december 2008.

Het artikel schrijft die plaatsing toe aan “een persoonlijke vete” met Directeur-generaal Hans Meurisse. De werkelijkheid is dat in de verhuizing van betrokkene naar AIVB net een ultieme mogelijkheid gezien werd om in dit dossier een opening te verkrijgen. De man krijgt op de afdeling nu bijzondere aandacht en zorg. Ook voor hem evolueerde de plaatsing op de afdeling intussen naar een soepeler regime. Het zorgteam bereidt op zijn vraag deelneming aan cursussen van de Open Universiteit voor.  Meneer Sekkaki doet geregeld aan sport. Hij telefoneert vrijwel dagelijks naar zijn moeder en kan zijn advocaten bellen. Hij mag bezoek ontvangen van verwanten in de eerste graad, zij het achter glas om te voorkomen dat betrokkene materiaal of plannen zou kunnen ontvangen van bezoekers. Hij kan onbeperkt briefwisseling voeren met zijn advocaat. Andere briefwisseling is mogelijk, hoewel uitgaande en inkomende post gecontroleerd wordt.

De beweringen dat het personeel uit verveling fouilleert, zijn geheel uit de lucht gegrepen. Uiteraard zijn er fouilles, weliswaar conform de regelgeving m.b.t. celfouilles en het onderzoek van de kledij. Fouilleringen op het lichaam zijn strikt gelimiteerd en kunnen enkel na individuele motivering door de directie.

We kunnen begrijpen dat een gedetineerde gefrustreerd is omwille van zijn plaatsing op een toch bijzondere afdeling, waar de contacten met andere gedetineerden vrij beperkt zijn. We betreuren evenwel zeer dat een journalist louter op basis van gratuite beweringen van een gedetineerde en zonder zijn informatie te checken een afdeling en vooral het personeel dat er werkt en zelfs zijn mede-gedetineerden in diskrediet brengt en daar geen verantwoording over moet afleggen.

 

Leo De Bock

Woordvoerder Justitie

Mede namens het personeel en de directie AIBV,

het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen