De herzieningsprocedure van de grondwet - 18 oktober 2019

Het nieuwe seizoen 2019-2020 van de middagen van het recht werd ingezet op vrijdag 18 oktober. Thema van de openingssessie: ‘De herzieningsprocedure van de grondwet: obstakel voor hervormingen van Justitie?’.

Isabelle Leclercq, juriste bij de FOD Justitie en moderator van deze middag van het recht, wees er bij wijze van inleiding meteen op dat de herzieningsprocedure van de grondwet de debatten tussen specialisten overstijgt. Deze procedure, die vaak wordt bekritiseerd omdat zij als te log wordt ervaren en waarop op het einde van de legislatuur stelselmatig een beroep wordt gedaan, werd vervolgens onder de loep gehouden door Hugues Dumont en Pierre Verjans.

Hugues Dumont, gewoon hoogleraar grondwettelijk recht aan de Université Saint-Louis, begon zijn betoog met een opfrissing van artikel 195 van de grondwet, het artikel dat de herzieningsprocedure regelt. Vervolgens uitte hij enkele bezwaren op deze procedure omdat ze volgens hem zijn doel mist en niet efficiënt werkt. Zijn belangrijkste kritiek omvat de voorafgaande verklaring tot herziening die maakt dat het parlement uitsluitend die artikelen van de grondwet mag wijzigen waarvoor het tijdens de voorafgaande legislatuur de toestemming gaf. Na deze vaststellingen stelde professor Dumont verschillende oplossingen voor om de herzieningsprocedure van de grondwet te wijzigen. Die zouden een herziening mogelijk maken tijdens eenzelfde legislatuur, en dat na een bedenktijd en met burgerparticipatie. Tot slot opperde hij het idee om het Nationaal Congres te herstellen. Het denkwerk dat daarmee gepaard gaat zou zelfs kunnen leiden tot een hervorming van de Belgische Staat of tot de nadere regels voor een splitsing.

Pierre Verjans, politicoloog aan de Université de Liège en professor aan de Université Catholique du Graben te Butembo (Democratische Republiek Congo), onderstreepte vooreerst de noodzaak om zowel de herzieningsprocedure van de grondwet als de grondwet zelf te wijzigen. Hij plaatste die urgentie tegen de achtergrond van een voortdurend evoluerende samenleving, maar riep tegelijk ook op om tijd te nemen voor het proces. Vervolgens ging professor Verjans in op twee belangrijke aspecten: de afstand tussen het systeem en de burger die een participatieve discussie in de weg staat en de weerstand tegen verandering bij de actoren van het systeem. Om af te sluiten deelde hij nog een bijzondere ervaring: de medewerking van de Université de Liège bij het redactieproces van de grondwet van de Democratische Republiek Congo.