Statistieken van de hoven en de rechtbanken

Inleiding

De activiteitengegevens komen uit de jaarlijkse publicaties van de steundienst van het College van de hoven en rechtbanken. Deze publicaties zijn per instantie en meer in detail beschikbaar op de website van het College van de hoven en rechtbanken, onder de rubriek ‘Statistiek’. De statistische periode betreft de jaren 2017 tot en met 2021.

Hieronder vindt u een korte beschrijving van de verschillende maten voorgesteld in deze publicatie:

• Aantal nieuwe zaken: betreft het aantal nieuwe zaken dat op de rol werd ingeschreven tijdens het burgerlijke jaar. Voor strafzaken beschouwen we de eerste zittingsdatum als de start van de zaak.
• Aantal hangende zaken: betreft het aantal zaken dat op de rol werd ingeschreven en die op een bepaalde datum nog niet zijn afgesloten. Het aantal hangende zaken wordt op twee datums weergegeven: 1 januari en 31 december van het jaar. Het is interessant om deze twee datums te vergelijken. Zo kan de capaciteit van een instantie om zijn gerechtelijke achterstand weg te werken, worden beoordeeld.
• Input: betreft alle zaken die de werkinstroom voeden; de input is dus de som van het aantal hangende zaken op 1 januari van het jaar (achterstand op 1 januari) en het aantal nieuwe ingeschreven zaken tijdens dat jaar (zaken die binnenkomen tijdens het jaar).
• Output: betreft het aantal zaken dat afgesloten werd door een eindbeslissing tijdens het burgerlijke jaar. De verhouding tussen ‘het aantal output en het aantal nieuwe zaken’ kan berekend worden om het evenwicht of onevenwicht tussen het volume behandelde zaken en het volume binnenkomende zaken te kennen (deze maat is enkel beschikbaar voor de hoven). Ten slotte wordt het aantal vonnissen en beschikkingen gegeven voor de arbeidsrechtbanken, sectie collectieve schuldenregeling, als aanvulling op het aantal nieuwe zaken en de output. Voor de jeugdrechtbanken zijn enkel het aantal vonnissen en beschikkingen beschikbaar. 

Vredegerechten

De cijfers vanaf 2022 werden berekend via een nieuwe berekeningswijze t.a.v. vorige jaren, op basis van de omzendbrief 06/2021 van het College van de hoven en rechtbanken, en zijn als dusdanig niet rechtstreeks vergelijkbaar met gepubliceerde cijfers van eerdere jaren.

Hierbij een belangrijke opmerking: de rollen met betrekking tot de bescherming van personen zijn niet in de tabel opgenomen omdat de invoering van het Centraal Register van de Bescherming van Personen (CRBP) vanaf 1 juni 2021 heeft geleid tot veranderingen in de wijze waarop dossiers worden geopend en gesloten. De telregels op dit gebied zullen dus moeten worden aangepast. Het statistisch team van het College van hoven en rechtbanken onderzoekt samen met de vertegenwoordigers van de vrederechters welke aanpassingen nodig zijn. De dossiers met betrekking tot de bescherming van personen zullen opnieuw in de statistieken worden opgenomen zodra deze analyse is voltooid.

Voor het totaal aantal nieuwe zaken vertonen de jaren 2020 en 2021 (resp. 404 871 en 402 968 dossiers) in vergelijking met de jaren 2018 en 2019 (resp. 457 382 en 458 737 dossiers) een opmerkelijke daling. In 2021 zijn er ca. 12 % minder nieuwe zaken dan in 2018. Het spreekt vanzelf dat, naast andere verklarende factoren, de sanitaire crisis in 2020 en 2021 een daling van de nieuwe zaken in de vredegerechten kan verklaren.

Als we de evolutie op het niveau van de rol onderzoeken, zien we dat de daling meer uitgesproken is bij de minnelijke schikkingen. Het aantal nieuwe minnelijke schikkingen in 2020 en 2021 (resp. 31 329 en 30 715 dossiers) zijn aanzienlijk gedaald tegenover 2018 en 2019 (resp. 45 955 en 44 338 dossiers). In 2021 zijn er circa 33 % minder nieuwe minnelijke schikkingen dan in 2018.

Voor het totaal aantal afgesloten zaken valt het op dat 2019 – het jaar voor de sanitaire crisis – het grootste totaal afgesloten zaken telt (442 289 dossiers). In 2020 zien we dat het minste totaal aantal zaken wordt afgesloten (393 850 dossiers) en dat dit in 2021 lichtjes stijgt (396 016 dossiers).

Politierechtbanken

De cijfers vanaf 2018 werden berekend via een nieuwe berekeningswijze tegenover vorige jaren, op basis van de omzendbrief 02/2022 van het College van de hoven en rechtbanken, en zijn als dusdanig niet rechtstreeks vergelijkbaar met gepubliceerde cijfers van eerdere jaren. Voor wat betreft de strafzaken (verkeersongevallen en -inbreuken, de burgerlijke belangen met betrekking tot de verkeersongevallen, niet-verzekering, inbreuken met betrekking tot het zwaar vervoer en personenvervoer, en andere strafzaken) was er een daling van 14 % nieuwe en afgesloten dossiers in 2019 ten opzichte van 2018, en een verdere daling van 19 % nieuwe zaken en 21 % afgesloten zaken in 2020 tegenover 2019. In 2021 was er een stijging van 22 % nieuwe zaken en 26 % afgesloten zaken, waardoor deze aantallen opnieuw ongeveer op de aantallen van 2019 kwamen (voor de coronacrisis). Qua burgerlijke zaken (aansprakelijkheid en schadebegroting in verkeer, beroepen tegen een administratieve beslissing, rechtsbijstand, en verzekeringsrecht) was er een daling van 1 % nieuwe en afgesloten dossiers in 2019 ten aanzien van 2018, en een verdere daling van respectievelijk 5 % en 7 % in 2020. In 2021 was er een daling van 18 % nieuwe burgerlijke zaken, en een stijging van 1 in het aantal afgesloten burgerlijke zaken.

Ondernemingsrechtbanken¹

Sinds 2017 is het aantal nieuwe zaken geregistreerd op de algemene rol steeds in dalende lijn. Deze daling is sterker vanaf de gezondheidscrisis in 2020: er is een daling van 10 % in 2020 ten opzichte van 2019 en een daling van 13 % in 2021 ten opzichte van 2020. Het aantal afgesloten zaken op de algemene rol kent eveneens een dalende lijn tussen 2017 en 2020, met een sterkere daling in 2020. Vanaf 2021 is er echter weer een stijging zichtbaar tot 64 366 afgesloten zaken op de algemene rol, hetzij een stijging van 9 % in 2021 ten opzichte van 2020. Het aantal afgesloten zaken ligt steeds hoger dan het aantal nieuwe zaken, wat een daling van het aantal hangende zaken met zich meebrengt.

1. De cijfergegevens van de ondernemingsrechtbanken omvat het aantal zaken op de algemene rol met uitzondering van de betwiste schuldvorderingen. De bevoegdheid van de ondernemingsrechtbanken is daarentegen groter. Deze cijfergegevens reflecteren dus niet de volledige activiteit van de ondernemingsrechtbanken.

Arbeidsrechtbanken

Voor wat de sociale zaken betreft, is er een dalende trend van het aantal nieuwe en afgesloten zaken tussen 2017 en 2020. In 2021 is er een kentering: het aantal nieuwe en afgesloten sociale zaken stijgt lichtjes met respectievelijk 3 % en 4 % in 2021 ten opzichte van 2020. Het aantal afgesloten sociale zaken is over de volledige periode groter dan het aantal nieuwe sociale zaken, wat voor een daling van het aantal hangende zaken zorgt.

Voor wat de collectieve schuldenregeling (CSR) betreft, stellen we een dalende trend vast van het aantal nieuwe zaken tussen 2017 en 2020, en blijft het aantal stabiel in 2021. Het aantal afgehandelde zaken kent daarentegen een stijging vanaf 2017. In de volledige periode is het aantal afgesloten zaken steeds hoger dan het aantal nieuwe zaken en zorgt ervoor dat het aantal hangende zaken afneemt. Het aantal vonnissen en beschikkingen daalt jaar na jaar vanaf 2017 (- 6 % in 2021 ten opzichte van 2020).

Rechtbanken van eerste aanleg

Burgerlijk

De cijfers vanaf 2018 werden berekend via een nieuwe berekeningswijze ten aanzien van vorige jaren, op basis van nationaal uniforme registratiewijzen, en zijn als dusdanig niet rechtstreeks vergelijkbaar met gepubliceerde cijfers van eerdere jaren. Bovendien is in onderstaande grafiek eveneens het aantal slapende zaken geteld bij de afgesloten zaken, wat ook verschillend is van vorige jaren.

Het aantal nieuwe en afgesloten zaken daalt van 2018 tot en met 2020. In 2021 stabiliseert het aantal nieuwe zaken, maar dit is niet zichtbaar voor de afgesloten zaken. Er is immers een stijging van 10% van het aantal afgesloten zaken in 2021 in vergelijking met 2020. Tussen 2018 en 2021 daalt het aantal nieuwe zaken met - 10 099 zaken, hetzij - 15 %. In 2018, 2019 en 2021 is het aantal afgesloten zaken hoger dan het aantal nieuwe zaken, wat voor een daling van het aantal hangende zaken zorgt. Hier is het jaar 2020, het jaar van de gezondheidscrisis, een uitzondering: het aantal afgesloten zaken is dat jaar kleiner dan het aantal nieuwe zaken.

Familie 

De cijfers vanaf 2018 werden berekend via een nieuwe berekeningswijze t.a.v. vorige jaren, op basis van nationaal uniforme registratiewijzen, en zijn als dusdanig niet rechtstreeks vergelijkbaar met gepubliceerde cijfers van eerdere jaren. Bovendien is in onderstaande grafiek eveneens het aantal slapende zaken geteld bij de afgesloten zaken, wat ook verschillend is van vorige jaren. De zaken ingeschreven vóór 1 juni 2018 met een aard van de zaak ‘echtscheiding’ of ‘voorlopige maatregelen’ worden geteld per familiedossier en niet per familiezaak. Alle andere zaken worden geteld per familiezaak.

Het aantal nieuwe zaken daalt met -6672 zaken, hetzij - 9 %, tussen 2019 en 2021. Het aantal afgesloten zaken kent een knik in het jaar 2020, het jaar van de gezondheidscrisis. Dit is eveneens het jaar waarin het aantal afgesloten zaken zijn laagste peil kent in de volledige periode 2019-2021 met 63 167 afgesloten zaken. In 2021 komt het aantal afgesloten zaken terug op hetzelfde niveau van 2019 met gemiddeld 69 420 zaken. Het aantal afgesloten zaken ligt in 2021 hoger dan het aantal nieuwe zaken, wat een daling van het aantal hangende zaken met zich meebrengt.

Strafrechtelijk

De cijfers vanaf 2018 werden berekend via een nieuwe berekeningswijze ten aanzien van vorige jaren, op basis van de omzendbrief 01/2022 van het College van de hoven en rechtbanken, en zijn als dusdanig niet rechtstreeks vergelijkbaar met gepubliceerde cijfers van eerdere jaren. Daarenboven schakelden de rechtbanken over naar een nieuwe softwareapplicatie tussen 2016-2019 (waarbij de meeste rechtbanken de nieuwe applicatie in gebruik namen in de loop van 2018), waardoor er conversiefouten voorkomen in sommige gekopieerde dossiers, en additionele problemen in dossiers die werden opgestart in de oude applicatie en later verder werden behandeld in de nieuwe. De cijfers van 2018 (en voor Eupen: 2019) werden dan ook waar nodig gecorrigeerd door de correctionele griffies, op basis van manuele tellingen. Aangezien onvoldoende rechtbanken de cijfers voor 2018 hebben geverifieerd en gecorrigeerd, zijn momenteel enkel de cijfers voor 2019 en 2020 beschikbaar. Ten opzichte van 2019 was er in 2020 een daling van 9 % nieuwe en 12% afgesloten zaken. De daling in 2020 was minstens gedeeltelijk een gevolg van de coronacrisis, en 2021 stegen deze aantallen echter respectievelijk met 14 % en 25 %.

Jeugd (protectioneel)

Aangezien de registratiewijzen van de verschillende jeugdrechtbanken nog erg verschillend zijn voor wat betreft het openen en afsluiten van de dossiers, vindt u hier, vanaf 2017, de aantallen minderjarigen onder toezicht van een jeugdrechter, waarvoor wel nationaal uniforme registratie- en berekeningswijzen werden opgesteld.

Deze aantallen stijgen licht sinds 2017, met een stijging van 2 % in 2018, 1 % in 2019, een daling van 1 % in 2020, en opnieuw een stijging van 2 % in 2021.

Onderzoeksrechters

Sinds 18 november 2018 maken de kabinetten van de onderzoeksrechters gebruik van een nieuwe computerapplicatie. Bij die gelegenheid werden de lijsten met waarden die de belangrijkste statistische variabelen (types van onderzoeksdossiers en types van handelingen van de rechter) kunnen krijgen, volledig geactualiseerd. Als gevolg van die werkzaamheden, die de statistische gegevens over gerechtelijke onderzoeken veel betrouwbaarder hebben gemaakt dan voorheen, is een vergelijking met gegevens uit voorgaande jaren niet meer mogelijk. Daarom wordt 2019 beschouwd als het ‘jaar nul’ van de nieuwe statistieken van de gerechtelijke onderzoeken.

Wat de zogenaamd gewone onderzoeken betreft, stellen we tussen 2019 en 2021 een daling vast van zowel het aantal onderzoeken dat werd ingeleid door het parket (11 806 dossiers geopend in 2019 tegenover 11 350 in 2021, ofwel - 4 %) als het aantal onderzoeken dat werd ingeleid ingevolge een burgerlijkepartijstelling (3643 nieuwe dossiers in 2019 tegenover 3 034 in 2021, ofwel - 17 %). Het aantal onderzoeken dat voortvloeit uit een eigen vatting van een mini-onderzoek neemt eerst toe in 2020 (+ 119, ofwel + 24 %), waarna het in 2021 weer daalt.

Het aantal mini-onderzoeken vertoont dan weer sinds 2019 een gestage dalende trend (7358 nieuwe mini-onderzoeken in 2019 tegenover 6075 in 2021, ofwel - 17 %). Ook het aantal visitatiebevelen neemt af. Tot slot kan er in 2020 een daling in het aantal internationale dossiers worden opgetekend, waarna het in 2021 weer toeneemt.

Strafuitvoeringsrechtbanken

Het statistische project in verband met de strafuitvoeringsrechtbanken en de ontwikkeling van volumes zijn tijdelijk moeten worden opgeschort. Momenteel hebben we namelijk een groot beheersprobleem wat het gebruik betreft van de informaticatoepassing SURTAP, die sinds eind 2020 op nationaal niveau niet meer op uniforme wijze wordt gebruikt, waardoor in bepaalde griffies verschillende gegevens ontbreken. Door het gebrek aan uniformiteit in het gebruik van de businesstoepassing SURTAP (die als authentieke bron wordt beschouwd) en de voorkeur die wordt gegeven aan het gebruik van een andere toepassing, is er een groot probleem op het stuk van de toegankelijkheid en de kwaliteit van de gegevens op ons niveau.

Enkele maanden geleden is met Europese financiering het grootschalige project Case Management System (CMS) opgezet, dat wordt gedragen door de SD ICT. Het doel daarvan is een uniform gebruik van de verschillende businesstoepassingen die momenteel binnen de RO (OM en zetel) worden gebruikt, waaronder SURTAP. We zijn in dit stadium dus afhankelijk van de voortgang van dit project, dat tot in 2023 zou duren.

Arbeidshoven

Onderstaande tabel geeft de cijfers van het aantal hangende zaken (aan het begin en op het eind van het jaar), nieuwe zaken, input, output, de gemiddelde duurtijd van de afgehandelde zaken (in dagen; afgesloten door een eindarrest) en de verhouding tussen de output en het aantal nieuwe zaken (%). 

Over de hele periode werden gemiddeld 3824 nieuwe zaken per jaar ingeleid. Het aantal afgehandelde zaken is steeds hoger dan het aantal nieuwe zaken. Er kan evenwel worden opgemerkt dat voor 2020 en 2021 het aantal afgehandelde zaken gevoelig hoger ligt dan het aantal ingeleide zaken, namelijk 8 % tot 9 %. 

Het aantal nieuwe zaken daalt in de periode 2017-2020 elk jaar met gemiddeld 320 zaken. In 2021 stijgt het aantal nieuwe zaken met 208 zaken ten opzichte van 2020, hetzij 6%. Vanaf 2017 zijn er meer behandelde dan nieuwe zaken, waardoor het aantal hangende zaken op het einde van het jaar daalt. Tot slot neemt de gemiddelde doorlooptijd van de zaken die worden afgesloten door een eindarrest elk jaar licht toe tussen 2017 en 2019. In 2020 en 2021 kent de doorlooptijd een veel sterkere stijging, wat gelinkt kan worden met de pandemiecontext. 

Hoven van beroep

Burgerlijk

De onderstaande tabel geeft de cijfers van het aantal hangende zaken (aan het begin en op het eind van het jaar), nieuwe zaken, input, output, de gemiddelde duurtijd van de afgehandelde zaken (in dagen; afgesloten door een eindarrest of een beschikking) en de verhouding tussen de output en het aantal nieuwe zaken (%). Met uitzondering van 2018 neemt het aantal nieuwe zaken elk jaar tot 2020 af. In 2021 kan er evenwel weer een stijging worden opgetekend. Het aantal afgesloten zaken daalt tussen 2017 en 2020, waarna het licht stijgt in 2021. Aangezien het aantal afgehandelde zaken elk jaar hoger ligt dan het aantal nieuwe zaken (verhouding ‘output/nieuw’ is hoger dan 100 %), stellen we logischerwijs een afname van de stock hangende zaken vast. Ten slotte is de gemiddelde doorlooptijd van de afgesloten zaken elk jaar vrij constant, met een gemiddelde doorlooptijd van 627 dagen over de volledige periode.

Strafrechtelijk

Tussen 2017 en 2019 ligt het aantal ingeleide zaken (exclusief KMI) hoger dan het aantal afgesloten zaken. De stock hangende zaken neemt dus elk jaar toe. De verhouding ‘output/nieuw’ ligt voor die periode logischerwijs onder 100 %. In 2020 slaat die verhouding echter om, want de output komt hoger te liggen dan het aantal nieuwe zaken, waardoor de stock in 2020 en 2021 daalt.

Voor de kamer van inbeschuldigingstelling (KI) neemt het aantal hangende zaken eveneens jaar na jaar toe, maar minder sterk dan voor de andere typen zaken. De verhouding ‘output/nieuw’ (alleen in evenwicht voor 2018) ligt iets onder 100 %.

Als we naar de totalen kijken (alle categorieën, zie tweede tabel en grafiek), valt dezelfde trend op. Het aantal hangende zaken neemt aanzienlijk toe tussen 2017 en 2019. Er zijn namelijk meer nieuwe zaken dan afgesloten zaken, waarbij de verhouding ‘output/nieuw’ rond de 96 % schommelt. De hogere output in 2019 compenseert de voortgang van de stock niet, aangezien het aantal nieuwe zaken diezelfde trend volgt. In 2020 ligt het aantal afgesloten zaken evenwel opnieuw hoger dan het aantal nieuwe zaken, zoals blijkt uit de verhouding ‘output/nieuw’, die opnieuw hoger is dan 100 %. Dat lijkt voornamelijk toe te schrijven aan een daling van het aantal nieuwe ingeleide zaken. Ten slotte neemt het aantal nieuwe en afgesloten zaken opnieuw toe in 2021.

Hoven van assisen

Tussen 2017 en 2018 kan er een daling van het aantal afgehandelde zaken worden opgetekend, waarna het in 2019 een sterke stijging kent. Ter herinnering: doordat de hervorming van het hof van assisen (Potpourri II-wet, in werking getreden op 1 maart 2016) kaderde in een alsmaar sterkere tendens om zaken te correctionaliseren, daalde het aantal zaken de jaren ervoor. Het Grondwettelijk Hof heeft die hervorming eind 2017 echter vernietigd, wat verklaart waarom het aantal zaken in 2019 opnieuw is toegenomen. Vervolgens stellen we in 2020 een lichte daling vast, wat misschien valt toe te schrijven aan de gezondheidscrisis, waarna het aantal in 2021 weer zeer merkbaar toeneemt.

Back to top