Voor mensen die lang in de gevangenis hebben gezeten, is de overgang van de gevangenis naar de buitenwereld vaak niet evident. Opnieuw voor zichzelf moeten zorgen, werk vinden en administratie regelen is niet vanzelfsprekend na een lange periode in detentie. De kans op herval in oude gewoontes is groot. Transitiehuizen moeten die overgang vergemakkelijken. Langgestrafte veroordeelden die al ver gevorderd zijn in hun detentie bouwen er onder intensieve begeleiding geleidelijk aan hun leven terug op, waardoor het risico op recidive vermindert.
Wat is een transitiehuis?
Een transitiehuis is een kleinschalige inrichting voor langgestrafte veroordeelden die al een groot deel van hun straf hebben uitgezeten in een gewone gevangenis en daar bewezen hebben dat ze in groep kunnen functioneren. De bewoners leven er in kleine groep samen en werken er intensief en met voortdurende begeleiding aan hun terugkeer naar de vrije samenleving. Ze leren opnieuw verantwoordelijkheid dragen en doen er ervaring op om hun plaats in de maatschappij terug in te nemen.
Elke bewoner krijgt begeleiding op maat. Begeleiders bekijken met de bewoners hoe zij met hun vrijheid zullen omgaan en helpen hen om hun leven stap voor stap terug op de rails te krijgen: een job vinden, woonplaats zoeken, opleiding volgen, administratie in orde brengen, een stevig sociaal netwerk opbouwen, schulden aan slachtoffers afbetalen … . De bewoners werken hieraan tijdens hun verblijf en winnen zo geleidelijk aan hun vrijheid terug. Velen onder hen gaan overdag werken of volgen een (beroeps)opleiding. Wanneer ze het transitiehuis verlaten, zijn ze voorbereid om opnieuw een zelfstandig leven te leiden en om bij te dragen tot de samenleving.
Voor de transitiehuizen werkt Justitie samen met private partners die de huizen uitbaten en instaan voor de begeleiding van de gedetineerden.
Is een transitiehuis een gevangenis?
Een transitiehuis is een gesloten en beveiligde inrichting. Bewoners moeten strikte regels naleven en mogen niet zomaar naar buiten. Om het transitiehuis te verlaten, bijvoorbeeld voor een sollicitatie of om te gaan werken, hebben ze een toelating (in de vorm van een uitgaansvergunning) nodig. De plaats waarheen men gaat, het te volgen traject en het tijdstip waarop men terug moet zijn, worden strikt vastgelegd.
In het gebouw zelf mogen bewoners zich wel vrij verplaatsen. Het leven gaat er anders aan toe dan in een gewone gevangenis. Er is een huiselijke sfeer en er wordt in groep samengeleefd. Overdag spenderen de bewoners veel tijd buitenshuis en zijn ze volop bezig met zich opnieuw in de samenleving te re-integreren.
Wie verblijft in een transitiehuis?
De bewoners zijn langgestraften die zich op maximaal 18 maanden van de mogelijkheid tot toekenning van voorwaardelijke invrijheidstelling bevinden. Tijdens hun detentie in een gewone gevangenis moeten ze onder meer hebben aangetoond dat ze in groep met anderen kunnen samenleven. Ze worden vanuit een gewone gevangenis overgebracht naar een transitiehuis om daar het laatste deel van hun straf te verblijven.
De selectie van de bewoners gebeurt in samenspraak met de lokale gevangenisdirecties en de psychosociale diensten van de gevangenissen. Nadat de beslissing tot plaatsing in een transitiehuis is genomen, volgt een ontmoetingsgesprek met de medewerkers van het transitiehuis.
Zedendelinquenten of veroordeelden voor terrorismefeiten zijn uitgesloten.
Hoeveel transitiehuizen zijn er en waar?
Er zijn momenteel vier transitiehuizen.
Het eerste opende in Mechelen in 2019, gevolgd door het transitiehuis in Gentbrugge in 2023. Beide zijn uitgebaat door de private partner STERKhuis. Het derde transitiehuis bevindt zich in Leuven, open sinds juni 2024 en uitgebaat door de Stichting De Kansenfabriek. In oktober 2024 opende het vierde transitiehuis in Edingen, waar de privéfirma Serco de uitbating voor haar rekening neemt.
Het volgende transitiehuis dat de deuren opent is dat in Hamme, voorzien in de lente van 2025.
Hoe worden bewoners begeleid in een transitiehuis?
In elk transitiehuis is er 24 op 7 permanentie en worden bewoners intensief begeleid. De private partner bepaalt hoe die begeleiding er precies uitziet. De aanpak verschilt van huis tot huis.
► Klik in de lijst hieronder voor meer informatie over elk transitiehuis.
(Voor het transitiehuis in Edingen is er nog geen eigen site.)