De gevangenis van Lantin is gebouwd naar Amerikaans en Duits model. Zij is de grootste inrichting van het land en is dan ook onverdeeld in afzonderlijke entiteiten: een arresthuis, een strafhuis, een vrouwenafdeling, een psychiatrische afdeling en een polikliniek. De gevangenis beschikt ook over een afdeling voor individuele bijzondere veiligheidsmaatregelen.
Geschiedenis
Gebouwd naar Amerikaans en Duits model, vervangt de penitentiaire inrichting van Lantin de voormalige gevangenis Saint-Léonard van Luik. De werken startten in april 1973. De gevangenis werd officieel ingehuldigd op 17 december 1979 en versneld in gebruik genomen naar aanleiding van de vernieling van de gevangenis van Saint-Léonard als gevolg van muiterij.
Oorspronkelijk was de inrichting een arresthuis voor mannen en vrouwen, vervolgens werd er een psychiatrische afdeling aan toegevoegd en naderhand een strafhuis voor mannen. Dat strafhuis werd geopend in 1983. In het begin was er in het strafhuis een gebouw met 60 plaatsen voorzien voor gedetineerden met beperkte vrijheid, beperkte detentie en weekendarrest (die verschillende categorieën vallen nu onder de noemer beperkte detentie). Omdat die categorieën slechts beperkt vertegenwoordig waren, bood het gebouw al snel plaats aan veroordeelden met verschillende vertrouwenstaken binnen de inrichting.
Het kwartier voor veroordeelde vrouwen is er sinds 1994. De meest recente kwartieren van Lantin zijn de polikliniek en de afdeling 'bijzondere veiligheid'. Ze werden beiden in gebruik genomen tijdens het afgelopen decennium.
Regime
In het arresthuis geldt een gesloten regime. De gedetineerden verblijven meestal op cel, die zij enkel verlaten voor de wandeling, sommige activiteiten, bezoeken (familie en advocaten), arbeid en bepaalde verplaatsingen (naar het gerechtsgebouw, uitgaansvergunning, penitentiair verlof). De gedetineerden in het arresthuis zijn in hoofdzaak beklaagden, maar er verblijft ook een aanzienlijk aantal veroordeelden in afwachting van een plaats in een strafhuis. Daarnaast verblijven er ook veroordeelden die in bepaalde gevallen hun straf er volledig uitzitten, gelet op de korte duur van de veroordeling. In dit blok verblijft ten slotte ook een aantal geïnterneerden voor wie geen plaats beschikbaar is in de psychiatrische afdeling. Die afdeling van het arresthuis biedt plaats aan geïnterneerden, aan beklaagden in observatie geplaatst door de onderzoeksrechter en aan gedetineerden met geestesstoornissen van voorbijgaande aard. De gedetineerden krijgen er psycho-medisch-sociale begeleiding en aangepaste activiteiten.
In het strafhuis, waar enkel veroordeelde gedetineerden verblijven, geldt in principe een gesloten regime naar analogie van het arresthuis. Wel zijn er meer mogelijkheden om tijd buiten de cel door te brengen omdat er door de aanwezigheid van begeleidende opvoeders meer activiteiten kunnen plaatsvinden. De gevangenis heeft echter beslist een experiment aan te gaan met geopende deuren gedurende verschillende uren per dag op twee afdelingen met gedetineerden die speciaal geselecteerd zijn door de penitentiaire assistenten en de directie. Het gaat om gedetineerden die blijk geven van goed gedrag. Op een van die twee afdelingen verblijven er enkel tewerkgestelden en ligt de nadruk op het leven in gemeenschap (gelegenheid tot gezamenlijk nuttigen van de maaltijden, gemeenschappelijke activiteiten). Op de andere afdeling geldt de werkvoorwaarde niet en ligt de nadruk veeleer op sportbeoefening (vrije toegang tot de sportzaal van de vleugel).
In de zone polikliniek/beperkte detentie bestaan verschillende regimes naast elkaar. Daar verblijven gedetineerden met een vertrouwenstaak binnen de gevangenis. Voor hen geldt een open-deurregime wanneer zij op hun afdeling zijn, uitgezonderd 's nachts. De gedetineerden met beperkte detentie zijn enkel 's nachts en tijdens het weekend in de instelling aanwezig en vallen onder een meer klassiek regime. De gedetineerden in medische opvang (afkomstig van verschillende gevangenissen en in Lantin verblijvend voor een korte periode) zijn onderworpen aan een gesloten-deurregime dat vrij gelijkaardig is aan dat van het arresthuis. Een vierde categorie van gedetineerden verblijft in die zone. Het gaat om geïnterneerden in betrekkelijk stabiele toestand, die daarheen doorverwezen zijn om plaats vrij te maken in de psychiatrische afdeling.
In het vrouwenkwartier geldt een gelijkaardig regime als dat in het strafhuis, zowel voor de veroordeelden als voor de beklaagden.
Infrastructuur
Het arresthuis telt acht niveaus, onderverdeeld in twee vleugels, met een theoretische capaciteit van 342 plaatsen. De psychiatrische afdeling (volledig gerenoveerd tussen 2003 en 2007) is onverdeeld in twee vleugels en biedt qua capaciteit plaats aan 40 patiënten (16 in individueel verblijf en 24 in duoverblijf).
Het strafhuis is ingericht in twee gelijkaardige blokken. Elk blok telt drie niveaus, onderverdeeld in twee vleugels. Het geheel omvat 346 cellen, met plaats voor 255 gedetineerden.
Het blok ‘beperkte-detentie’ (waar zich eveneens de polikliniek bevindt) heeft een capaciteit van 60 plaatsen, verdeeld over twee niveaus met twee vleugels.
De afdeling bijzondere veiligheid (thans gesloten), die normaliter plaats biedt aan gedetineerden die ernstige gedragsproblemen vertonen in de penitentiaire inrichtingen, heeft een capaciteit van 12 plaatsen.
Het vrouwenkwartier telt twee niveaus, opgedeeld in twee vleugels met in totaal 58 cellen (waarvan drie cellen bestemd voor vrouwen met baby).
Werkplaatsen
Er zijn zes werkzones die in totaal +/- 7500 m² bestrijken. In die werkplaatsen worden gemiddeld 100 gedetineerden tewerkgesteld. Er zijn verschillende soorten arbeid: logistiek werk (verpakken), naaiwerk, metaalbewerking, vervaardiging van bijwagens, sloop van motors, vervaardiging van vismanden en diverse industriële producten.