Doordat zij afgezonderd zijn van hun ouders en verstoken van materiële en educatieve ondersteuning, verkeren niet-begeleide minderjarige vreemdelingen in een moeilijke situatie. Zij hebben specifieke behoeften:
- zij moeten worden opgevangen in aangepaste huisvesting
- zij moeten sociale bescherming genieten
- zij moeten rechtsbijstand krijgen
- zij moeten psychologische bijstand krijgen
In de dienst Voogdij zijn wij belast met het toezicht op de huisvesting van de minderjarige wanneer hij aankomt op het grondgebied en zolang er geen voogd is aangewezen.
In concreto contacteren wij de verschillende bevoegde huisvestingsinstanties.
Opvang van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen
De opvang van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen wordt georganiseerd in twee fasen en hangt af van verscheidene overheden.
1ste opvangfase
Het Federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers (Fedasil) is de bevoegde federale overheid voor de eerste opvang en oriëntatie van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen.
Ongeacht zij al dan niet asielzoeker zijn, worden die minderjarigen eerst opgevangen in een van de twee observatie- en oriëntatiecentra van Fedasil te Neder-over-Heembeek en Steenokkerzeel.
In principe bedraagt de maximale verblijfsduur in die centra 30 dagen:
- de eerste vijftien dagen moeten ons in staat stellen de minderjarige te identificeren en voor hem een voogd aan te wijzen;
- de voogd beschikt eventueel over 15 bijkomende dagen om ervoor te zorgen dat er een passende oplossing voor de huisvesting wordt gevonden door de bevoegde opvanginstanties (Fedasil, dienst voor hulpverlening aan de jeugd van de gemeenschappen, in de Franse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschap.
2de opvangfase
In een tweede fase blijft Fedasil bevoegd voor de opvang van de minderjarige enverwijst deze instantie hem door naar een van de structuren voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen die beheerd worden door Fedasil of zijn partners:
- ofwel een federaal opvangcentrum;
- ofwel een centrum van het Rode Kruis;
- ofwel een lokaal opvanginitiatief, dat afhangt van een OCMW (http://www.ocmw-info-cpas.be/ of http://www.belsoc.org/assistant/as-cpas.html).
Als de minderjarige geen asielzoeker is, verwijst Fedasil hem door naar een centrum dat beheerd wordt door de gemeenschappen (http://www.cfwb.be/of www.vlaanderen.be/).
Overigens, als de voogd van oordeel is dat het in het belang van de minderjarige beter is dat hij opgevangen zou worden door een lid van zijn familie (oom, tante, broer, enz.) of bij vrienden, dan kan hij die oplossing voorstellen aan Fedasil, aan de partner of aan de bevoegde gemeenschap. Hij onderneemt vervolgens de nodige stappen.
De voogd mag geen minderjarige bij hem huisvesten.
Voor meer inlichtingen, zie www.fedasil.be/nl/asiel-belgie/minderjarigen.
Sociale bijstand
Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen komen in aanmerking voor sociale bijstand, waarvan de aard varieert naargelang hun verblijfstoestand:
Voor minderjarige asielzoekers | Er wordt geen financiële steun toegekend, behoudens uitzonderingen in geval van massale toestroom, als er in de centra geen beschikbare plaatsen meer zijn en in geval van gezinsherenigingen. |
Voor minderjarigen erkend als vluchteling | Er wordt financiële sociale bijstand vanwege het OCMW van zijn verblijfsplaats toegekend. |
Voor minderjarigen die de subsidiaire beschermingsstatus hebben verkregen | Er wordt financiële sociale bijstand verleend gedurende een jaar. Die bijstand is hernieuwbaar mits de subsidiaire beschermingsstatus wordt verlengd. |
Voor minderjarigen die geen asielzoeker zijn | Er wordt materiële bijstand toegekend via de centra die de minderjarigen huisvesten. |
Voor meer informatie, zie de website van de vzw Medimmigrant of de website van het Platform Kinderen op de vlucht.
Rechtsbijstand
Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen hebben recht op kosteloze rechtsbijstand - niet alleen als minderjarige maar ook als vreemdeling - voor de procedures met betrekking tot hun verblijf. Zij kunnen volledig kosteloos een beroep doen op een advocaat voor hun verdediging, alsook voor de gerechtskosten. Daartoe moeten zij hun identiteitskaart voorleggen of, bij gebrek daaraan, enig ander document dat hun burgerlijke stand bevestigt en het bewijs levert van hun hoedanigheid als asielzoeker of als vreemdeling die om een verblijfsvergunning verzoekt.
Vrijwillige advocaten zijn gespecialiseerd in de bijstand en verdediging van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Permanente diensten van advocaten worden georganiseerd in verschillende balies. De advocaten met permanentie kunnen rechtstreeks gecontacteerd worden door de minderjarigen, voogden of sociale actoren.
Er is een afdeling 'Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen' binnen het Bureau voor juridische bijstand van de Franstalige balie van Brussel.
Psychologische bijstand
Verschillende diensten voor geestelijke gezondheidszorg of organisaties voor sociale bijstand bieden psychologische bijstand aan minderjarigen in nood:
- Rivage in ’t Zaet vzw
- Centrum voor algemeen welzijn Mozaïek,
- Archipel
- Caritas international
- het Protestants Sociaal Centrum
- le centre Exil,
- Mentor-Escale vzw,
- vzw Solentra,
- asbl Ulysse,
- asbl D’ici et d’ailleurs
In schoolverband zorgen de PMS-centra (in de Franse Gemeenschap) voor psycho-medische-sociale bijstand aan de leerlingen en bieden de centra voor leerlingenbegeleiding (in de Vlaamse Gemeenschap) bijstand en ondersteuning aan de leerlingen, met informatie.
Voor meer inlichtingen, zie website van de vzw Medimmigrant.