Het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie wisselt om de zes maanden. Elk van de 27 EU-lidstaten draagt om de beurt die verantwoordelijkheid. De lidstaat die voorzit, leidt de vergaderingen van de Raad en speelt een sleutelrol: hij zorgt voor continuïteit, superviseert de wetgevende processen en bevordert de samenwerking tussen de lidstaten en de andere EU-instellingen. Het voorzittende land treedt dus op als neutrale bemiddelaar.
Sinds het Verdrag van Lissabon (2009) werken de drie landen die het voorzitterschap achtereenvolgens dragen samen. Ze vormen een trio en stellen een gemeenschappelijk programma op voor 18 maanden. Daarop baseren ze zich om vervolgens zelf hun programma voor zes maanden uit te werken, met eigen prioriteiten.
Die manier van werken staat garant voor een coherent EU-beleid.
Het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie: 1 januari - 30 juni 2024
Na Spanje en vóór Hongarije is het in de eerste helft van 2024 aan België om het voorzitterschap waar te nemen, van 1 januari tot 30 juni. De focus ligt op verschillende uitdagingen die te maken hebben met Justitie:
- de strijd tegen de georganiseerde drugscriminaliteit;
- de strijd tegen mensenhandel;
- de erkenning van afstamming;
- gelijke rechten;
- de bestrijding van geweld tegen vrouwen.
De FOD Justitie speelt een belangrijke rol tijdens het voorzitterschap:
- voorbereiden en coördineren van de zittingen van de Raad;
- voorzitten van relevante werkgroepen;
- expertise leveren en organiseren van events (conferenties, toppen en vergaderingen van Europese justitiële netwerken).
Twee jaar vóór het Belgische voorzitterschap begon het directoraat-generaal Wetgeving en Fundamentele rechten en Vrijheden (DG WL) al met de voorbereidingen, samen met zijn experten. De directie zette een Task Force op poten voor de nodige organisatie, coördinatie en mobilisatie. Ook de 18 dynamische jongeren van de Junior Taskforce EU2024 bieden waardevolle ondersteuning bij juridische dossiers over onderwerpen als gegevensbescherming, burgerlijk recht, strafrecht en fundamentele rechten. Het is ook hun rol om mee bij te dragen aan de uitstraling van het Belgische voorzitterschap, door mee te werken aan succesvolle evenementen.