Om de zes maanden neemt een andere lidstaat het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie waar. Gedurende die zes maanden staat de lidstaat in voor de organisatie en leiding van de werkzaamheden van de verschillende formaties van de Raad. De voorzittende lidstaat stelt het werkprogramma op, waarbij hij eigen prioriteiten kan stellen.

Sinds het Verdrag van Lissabon (2009) werken telkens drie landen samen die opeenvolgend het voorzitterschap waarnemen. Deze 'trio’s' werken een gemeenschappelijk programma uit voor 18 maanden. De samenwerking moet de continuïteit van het EU-beleid garanderen.

België was sedert het Verdrag van Maastricht over de Europese Unie (1992) drie maal voorzitter van de Raad van de Europese Unie: in 1993, 2001 en 2010.

Welke rol speelde de FOD Justitie tijdens het Voorzitterschap van de EU in 2010?

Tijdens het Belgisch Voorzitterschap van 1 juli tot 31 december 2010 stelde de FOD Justitie duidelijke prioriteiten voorop. Die prioriteiten, in lijn met het ‘Programma van Stockholm’ en met het werkprogramma van het 'Trio', hadden als doelstelling een bijdrage te leveren tot een open en veilig Europa met aandacht voor de Europese burgers. De focus lag vooral op de volgende duidelijke krachtlijnen:

Bescherming van slachtoffers tegen inbreuk en geweld

  • Het Belgisch Voorzitterschap heeft een belangrijke rol gespeeld bij het vinden van een gezamenlijke tekst tussen de Europese Commissie en het Europees Parlement ter goedkeuring van de richtlijn ter bestrijding van mensenhandel, die werd aangenomen op 14 december 2010.
  • Er werd een algemene benadering van de Raad bereikt over de richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik, seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie.
  • Er werd actief deelgenomen aan de onderhandeling over de invoering van een Europees Beschermingsbevel. 

Verbetering van grensoverschrijdende samenwerking

  • Op initiatief van België werd er een ontwerprichtlijn over het Europees Onderzoeksbevel voorgesteld.
  • Naast het versterken van onze gerechtelijke samenwerking op het Europees vlak, werd ook aandacht besteed aan de regionale samenwerking tussen de lokale overheden. 

Verbetering van de toegang tot justitie en de effectieve uitoefening van rechten

  • De richtlijn over het recht op vertaling en vertolking in strafprocedures werd goedgekeurd.
  • De verordening over het stelsel van het toepasselijk recht bij echtscheiding werd aangenomen.
  • Het e-Justice portaal, dat de burgers en de rechtspractici van de EU in 22 talen op een doelgerichte en gebruiksvriendelijke wijze informeert over het recht en de rechtssystemen van de verschillende lidstaten, ging online voor het publiek. Dit portaal vergemakkelijkt de toegang tot justitie voor iedereen...

Externe samenwerking

  • M.b.t. de trans-Atlantische samenwerking werd de beslissing genomen om een akkoord te sluiten met de VS in de strijd tegen de financiering van terrorisme (TFTP/Swift).
  • De Raad heeft het onderhandelingsmandaat voor de sluiting van een akkoord over gegevensbescherming in strafzaken tussen de EU en VS goedgekeurd. 

Naast verschillende initiatieven en voorstellen rond die prioriteiten, heeft Justitie alleen of in samenwerking met andere ministers en instellingen een 20-tal evenementen en seminaries georganiseerd. Die waren zowel gericht op het grote publiek als op experts.

Hoewel er bij aanvang heel wat ongerustheid heerste over een voorzitterschap zonder een volwaardige regering, beoordelen verschillende waarnemers het Belgisch voorzitterschap als een succes. Op het vlak van Justitie werden de prioriteiten grotendeels verwezenlijkt door de goede samenwerking tussen alle actoren zowel op nationaal als op internationaal niveau.