Ondanks een dalende trend in het aantal uitgesproken adopties is er een blijvende vraag om kinderen te adopteren. Het doel van de adoptie is het hoger belang van het kind, namelijk om voor dat kind de meest geschikte adoptiefamilie te vinden die beantwoordt aan de behoeften van dat kind.
In België is adoptie zowel een federale als een gemeenschapsmaterie. De Gemeenschappen zijn bevoegd voor de voorbereiding, de evaluatie van de geschiktheid, de bemiddeling, de kindtoewijzing, de nazorg, de ondersteuning bij inzage en bij de zoektocht van geadopteerden naar hun roots. De Federale Centrale Autoriteit (FCA) heeft tot taak elke buitenlandse adoptiebeslissing te erkennen.
Voorbereiding
In de Vlaamse Gemeenschap meldden 391 kandidaat-adoptieouders zich in 2018 aan voor een adoptie van een niet-gekend kind (de voorbereiding en geschiktheidsprocedure voor binnenlandse en interlandelijke adoptie verlopen sinds 2016 volledig samen). Het aantal aanmeldingen voor een tweede of volgende adoptie was 36. Daarnaast werden er door het 'Vlaams Centrum voor Adoptie' (VCA) 33 aanmeldingen geregistreerd voor een intra-familiale adoptie (d.i. de adoptie van een kind binnen de familie uit het buitenland) en 198 aanmeldingen voor de binnenlandse adoptie van een gekend kind (hierbij gaat het om stiefkinderen, pleegkinderen, kinderen binnen de familie, …).
In de Franse Gemeenschap dienden 396 koppels of alleenstaanden in 2018 een aanvraag in tot inschrijving voor de voorbereidingscyclus voor een eerste extra-familiale adoptie, georganiseerd door de 'Autorité Centrale Communautaire' (ACC), waaronder een koppel voor de specifieke voorbereiding op de adoptie van een kind met een handicap. Er waren 14 aanvragen tot inschrijving voor een tweede of volgende adoptie. Ook waren er in 2018 110 inschrijvingen voor een binnenlandse intra-familiale adoptie (d.w.z. voor kinderen van de familie van de kandidaat-adoptanten, kinderen van de echtgenoot, kinderen in opvanggezin, kinderen die reeds vallen onder een jeugdbeschermingsmaatregel, ...). Tot slot dienden 6 koppels een aanvraag tot inschrijving voor de voorbereidingscyclus voor een eerste interlandelijke intra-familiale adoptie in.
In de Duitstalige Gemeenschap dienden 2 koppels een aanvraag in tot inschrijving voor een eerste extra-familiale adoptie georganiseerd door de 'Zentrale Behörde der Gemeinschaft für Adoption' (ZBGA) en werden 4 aanvragen geregistreerd voor een binnenlandse intra-familiale adoptie (het betreft het kind van de partner, kinderen in opvanggezin, kinderen binnen de familie, …) en 1 inschrijving voor een interlandelijke intra-familiale adoptie.
Omwille van het geringe aantal adopties in de Duitstalige Gemeenschap beschikt deze niet over adoptiediensten. Op basis van een samenwerkingsakkoord met de Franse Gemeenschap kunnen de Duitstalige kandidaat-adoptanten omkaderd worden door de Franstalige adoptiediensten.
Interlandelijke adopties
De Federale Centrale Autoriteit (FCA) is belast met het onderzoek van elk verzoek tot erkenning van een buitenlandse adoptiebeslissing die haar wordt voorgelegd.
In 2018 heeft de FCA 134 buitenlandse adoptiebeslissingen erkend en geregistreerd.
Omkaderde dossiers
De meeste adopties zijn interlandelijke adopties met een interlandelijke overbrenging van een minderjarig kind uit zijn land van herkomst naar België. Die procedures worden begeleid ofwel door de Belgische adoptiediensten die erkend zijn door de centrale autoriteiten van de gemeenschappen (OAA), ofwel rechtstreeks door de centrale autoriteiten van de Gemeenschappen.
Nadat de bevoegde autoriteit van het herkomstland een ouderdossier heeft ontvangen, formuleert zij een kindvoorstel dat door de centrale autoriteit van de gemeenschap moet worden goedgekeurd.
In 2018 heeft de FCA 75 omkaderde buitenlandse adoptiebeslissingen erkend en geregistreerd: 44 Franstalige dossiers, 30 Nederlandstalige dossiers en 1 Duitstalig dossier.
Er zijn een aantal interlandelijke adopties waarbij de adoptie pas na aankomst van het kind in België door de Belgische familierechtbank wordt uitgesproken.
In de Vlaamse Gemeenschap is het aantal kinderen dat via interlandelijke adoptie geplaatst werd 36. De kinderen kwamen uit 15 verschillende landen. Het VCA kijkt voor deze telling naar het moment van de plaatsing en niet naar de datum van het vonnis waarop de adoptie wordt uitgesproken. Dit verklaart het verschil met het aantal adoptiebeslissingen dat door de FCA erkend en geregistreerd werd.
In de Franse Gemeenschap is in het kader van een interlandelijke adoptie één kind in België aangekomen in het kader van een intra-familiale adoptie onder rechtstreekse begeleiding van de ACC. 68 kinderen, afkomstig uit 16 verschillende landen, werden via adoptie geplaatst bij koppels of alleenstaanden onder begeleiding van een erkende adoptiedienst OAA (waarvan 2 koppels afkomstig uit de Duitstalige Gemeenschap).
In de Duitstalige Gemeenschap heeft 1 familie een kind geadopteerd uit een vreemd land via een erkende adoptiedienst van de Franse Gemeenschap (OAA). Een ander kind werd geplaatst via een erkende adoptiedienst, maar de adoptie werd nog niet uitgesproken. De kinderen kwamen uit 2 verschillenden landen.
Niet-omkaderde dossiers
De overige dossiers die aan de FCA worden voorgelegd, betreffen niet-omkaderde dossiers met de volgende situaties: interne adopties ten gunste van een Belg uitgesproken in het land van herkomst van het kind, interlandelijke adopties ten gunste van een Belg met een interlandelijke overbrenging van het kind tussen twee vreemde landen, adopties van Belgische kinderen door de partner van een ouder verblijvend in het buitenland en adopties van meerderjarigen (veelal stiefouderadopties).
De FCA heeft zo 59 dossiers erkend en geregistreerd: 34 Franstalige en 25 Nederlandstalige dossiers. Deze dossiers betreffen 25 verschillende landen.
Binnenlandse adopties
Daarnaast zijn er nog de binnenlandse adopties die worden uitgesproken door de familierechtbanken. Dit zijn de adopties van een persoon die op Belgisch grondgebied verblijft door personen die eveneens in België verblijven.
De FCA nam in 2018 akte van 336 overschrijvingen van binnenlandse adopties, waarvan 145 adopties betrekking hebben op kinderen die op het ogenblik van de uitspraak jonger dan achttien jaar waren.
In de Vlaamse Gemeenschap werden 20 kinderen geplaatst door de binnenlandse adoptiedienst. 8 kinderen kwamen bij een gezin met twee vaders terecht, 10 kinderen werden geplaatst bij een vader en een moeder, 1 kind kwam terecht bij een alleenstaande vader en 1 kind werd bij een alleenstaande moeder geplaatst.
In de Franse Gemeenschap werden 27 kinderen geplaatst met het oog op adoptie door een OAA in het kader van een binnenlandse extra-familiale adoptie. Van hen werden er 24 geplaatst bij een heteroseksueel ouderkoppel (waaronder 2 koppels afkomstig van de Duitstalige Gemeenschap) en 3 bij een homoseksueel ouderkoppel. De cijfers voor de intra-familiale binnenlandse adoptie zijn niet beschikbaar.
In de Duitstalige Gemeenschap werden 2 kinderen door 2 koppels geadopteerd via een OAA van de Franse Gemeenschap in het kader van een binnenlandse extra-familiale adoptie en 3 binnenlandse intra-familiale adopties werden uitgesproken door de familierechtbank in Eupen.