Veroordeelden zullen onmiddellijk weten wanneer ze hun straf moeten uitvoeren

Wie vandaag veroordeeld wordt tot een gevangenisstraf tussen de 6 maanden en 3 jaar, zal deze effectief moeten uitzitten. Dat is het gevolg van de inspanningen die minister van Justitie Annemie Turtelboom, de directeur-generaal van het gevangeniswezen Hans Meurisse en de directeur-generaal van de justitiehuizen Annie Devos en al hun medewerkers, de afgelopen maanden leverden op het vlak van strafuitvoering. Veroordeelden zullen onmiddellijk weten wanneer hun enkelband geplaatst wordt, waardoor de straffeloosheid in de kiem wordt gesmoord.

Vorige zomer kampten de 28 justitiehuizen in ons land in het totaal met een wachtlijst van bijna 5000 dossiers. Zowel mensen die een straf moesten uitzitten onder elektronisch toezicht, een werkstraf moesten uitvoeren of onder probatie moeten worden geplaatst, moesten daardoor een hele tijd wachten vooraleer ze begeleiding kregen van een justitieassistent om hun straf uit te voeren of de opgelegde voorwaarden te laten controleren. Ondertussen zaten de veroordeelden straffeloos thuis.

Tijdens de budgetcontrole in juli vorig jaar kreeg Minister van Justitie Annemie Turtelboom 1 miljoen euro extra toegekend voor strafuitvoering. Met dit geld wou de minister het systeem van elektronisch toezicht terug vlot trekken, door de historische wachtlijsten weg te werken en het systeem te optimaliseren. Eens dit werk gebeurd is, kunnen de straffen onder de drie jaar stap voor stap terug worden uitgevoerd.

Zeven maanden later is de balans positief. De historische wachtlijst is weggewerkt en nooit voerden zoveel mensen hun straf uit onder elektronisch toezicht als vorig jaar. Dankzij de inspanningen is justitie vandaag in staat om alle straffen tussen de 6 maanden en de 3 jaar opnieuw uit te voeren. Iemand die vandaag veroordeeld wordt, zal dus niet langer aan zijn straf ontkomen.

In het totaal werden in 2012 3.561 nieuwe veroordeelden onder elektronisch toezicht geplaatst, een stijging met bijna een kwart (23%) ten opzicht van drie jaar daarvoor. Als de inspanningen worden aangehouden, zullen in 2013 zo'n 4.500 veroordeelden hun straf uitzitten onder elektronisch toezicht. Ofwel een stijging met 55% ten opzichte van 2009.

Verwacht wordt dat binnen enkele weken de historische wachtlijst zijn natuurlijke ondergrens zal bereikt hebben. De 28 justitiehuizen in ons land zullen dan een totale wachtlijst van een 1000-tal dossiers hebben, hetgeen overeenkomt met een 35-tal dossiers per justitiehuis en dus een werkbare reserve is.

Minister Turtelboom: "Met het extra geld werden 46 extra justitieassistenten aangeworvenen en werden 21 jobs die op de tocht stonden gered. De inzet van deze bijkomende krachten heeft duidelijk geloond, waardoor de historische wachtlijsten konden worden weggewerkt en meer mensen onder elektronisch toezicht werden geplaatst. Dankzij deze extra krachten kunnen vandaag opnieuw alle straffen tussen de 6 maanden en de drie jaar worden uitgevoerd."

Nieuwe procedure voor elektronisch toezicht

Naast de aanwerving van extra personeel, veranderde minister van Justitie Annemie Turtelboom een aantal procedures opdat de justitiehuizen en het Nationaal Centrum voor Elektronisch Toezicht, dat de enkelbanden plaatst, beter zouden functioneren.

In een eerste fase werd een analyse gemaakt van de taken die een justitieassistent uitvoert, en werd alles wat niet tot hun kerntaken behoorde, zoals het opstellen van de uurroosters voor mensen onder elektronisch toezicht, overgeheveld naar het Nationaal Centrum voor Elektronisch Toezicht.

Ook de voorafgaande maatschappelijke enquête, die het justitiehuis afneemt van een veroordeelde om te kijken of hij in aanmerking komt voor elektronisch toezicht, werd herbekeken. Voortaan wordt deze enquête de uitzondering in plaats van de regel. Uit cijfers bleek immers dat de maatschappelijke enquête in de overgrote meerderheid van de gevallen (95%) positief was en dus  een beperkte meerwaarde had. Gevangenisdirecteurs zullen wel de mogelijkheid behouden om een maatschappelijke enquête te bevelen, indien zij dit nodig vinden.

Doordat de maatschappelijke enquête niet meer automatisch dient te gebeuren,  moet de gevangenisdirectie niet meer via het justitiehuis passeren om iemand onder elektronisch toezicht te plaatsen. Voortaan kan de gevangenisdirectie rechtstreeks contact opnemen met het Nationaal Centrum voor Elektronisch Toezicht (NCET), dat instaat voor de plaatsing van de enkelbanden. Eens de enkelband geplaatst, zal de justitieassistent in actie schieten om de veroordeelde tijdens deze periode te begeleiden.

Ook bij het NCET voerde minister Turtelboom een aantal aanpassingen door om de keten terug vlot te trekken. Zo werd het mobiele team, dat kampte met een groot ziekteverzuim, volledig vervangen door een nieuw team.Annemie Turtelboom

Tot slot werd de procedure veranderd. Vroeger werd er gewerkt met een stapel dossiers die een voor een werden weggewerkt naargelang er enkelbanden vrijkwamen. Voortaan biedt het NCET 'slots' met enkelbanden aan, die de gevangenissen kunnen opvullen. Het NCET kan daardoor garanderen dat de enkelband op een bepaalde datum geplaatst wordt, waardoor de gevangenisdirectie en de veroordeelde niet langer in het ongewisse blijven over het moment waarop de straf zal uitgevoerd worden.

Veroordeelden die vanaf nu in strafonderbreking worden geplaatst, en de gevangenis mogen verlaten in afwachting van hun enkelband, moeten gemiddeld 3 weken wachten op de effectieve plaatsing. Vroeger liep deze wachttijd op sommige plaatsen op tot anderhalf jaar. Niet alleen de straffeloosheid, maar ook het gevoel van straffeloosheid dat sommige gedetineerden hadden omdat ze niet wisten wanneer ze hun straf zouden moeten uitzitten, wordt hiermee aangepakt.

Minister Turtelboom: "Dankzij deze aanpassingen verloopt de doorstroming, tussen het moment dat een veroordeelde zich heeft aangemeld aan de gevangenis en het moment waarop hij effectief onder elektronisch toezicht wordt geplaatst, veel vlotter. Waar vroeger tot anderhalf jaar moest gewacht worden op de plaatsing van een enkelband, duurt dit voortaan gemiddeld drie weken. Doordat de veroordeelden onmiddellijk weten wanneer ze hun straf zullen moeten uitzitten, wordt niet alleen de straffeloosheid, maar ook het gevoel van straffeloosheid effectief aanpakt.  Rechters krijgen meer mogelijkheden nu ze weten dat het systeem van elektronisch toezicht terug vlot verloopt en de justitieassistenten kunnen zich beter concentreren op hun kerntaak: het begeleiden van veroordeelden die een straf uitzitten onder elektronisch toezicht, via een werkstraf of zich gedurende een periode aan een aantal voorwaarden moeten houden."

Elektronisch toezicht met spraakherkenning in heel het land

Met het extra verkregen geld, startte minister Turtelboom in september vorig jaar ook met een proefproject rond elektronisch toezicht met spraakherkenning. Dit systeem van thuisdetentie is ideaal om de hele korte straffen, tot gemiddeld 8 maanden celstraf, uit te voeren. Nu de proefperiode achter de rug is en goed verlopen is, zal dit systeem vanaf half april over heel het land worden uitgebreid.

In een eerste fase worden met dit nieuwe systeem de straffen tussen de 6 en de 8 maanden uitgevoerd en degenen die falen in hun werkstraf. Op termijn is het de bedoeling om alle straffen onder de 8 maanden uit te voeren via dit systeem van elektronisch toezicht met spraakherkenning.

Gemiddeld staat een persoon 33 dagen onder thuisdetentie, waardoor het roulement groot is en er op korte tijd veel straffen kunnen worden uitgevoerd. Thuisdetentie kan gebruikt worden voor allerlei soorten veroordelingen, gaande van rijden onder invloed, over vandalisme tot het toebrengen van slagen en verwondingen.

Dankzij het nieuwe systeem van thuisdetentie en de verbetering van het klassieke elektronisch toezicht, voeren vandaag elke dag zo'n 1100 à 1200 personen hun straf uit onder een vorm van elektronisch toezicht. Heel wat van deze straffen werden vroeger niet uitgevoerd, omdat ze te kort waren om via de gevangenis uit te voeren en te lang op de wachtlijst voor elektronisch toezicht stonden.

Nieuwe circulaire voor straffen tussen 8 maanden en 3 jaar

Dankzij de geleverde inspanningen kon vorige maand een nieuwe circulaire worden uitgevaardigd over de strafuitvoering van korte straffen tussen 8 maanden en 3 jaar. De circulaire, die gericht werd aan alle gevangenissen en justitiehuizen, maakt duidelijk dat straffen tussen de 8 maanden en 3 jaar in eerste instantie moeten worden uitgevoerd via klassiek elektronisch toezicht in plaats van via de gevangenis.

Om dit mogelijk te maken, heeft de FOD Justitie het toepassingsgebied voor het elektronisch toezicht uitgebreid, zodat ook EU-onderdanen en Schengen-onderdanen hun straf voortaan kunnen uitzitten met een enkelband.

De komende maanden is het belangrijk dat het bestaande informaticasysteem geoptimaliseerd wordt, aangezien vandaag nog gewerkt wordt met het informaticasysteem dat destijds werd ontworpen voor het beheer van 200 enkelbanden.

Conclusie

Dankzij de optimalisering van het elektronisch toezicht, het wegwerken van de wachtlijsten en de lancering van een nieuw systeem van elektronisch toezicht met spraakherkenning voor kortgestraften, worden de korte straffen in ons land terug meer en meer uitgevoerd. De straffeloosheid wordt hiermee aangepakt, en de verhoogde efficiëntie zorgt ervoor dat rechters opnieuw een gedifferentieerd strafuitvoeringsbeleid kunnen voeren.

Minister Turtelboom: "Het extra budget heeft ervoor gezorgd dat we een inhaalbeweging hebben kunnen doorvoeren op vlak van de strafuitvoering. Alle straffen tussen 6 maanden en drie jaar worden daardoor vandaag terug uitgevoerd, binnen de drie weken nadat een veroordeelde zich heeft aangemeld aan de gevangenis."

Meer informatie

Margaux Donckier
Woordvoerster
Minister van Justitie
Annemie Turtelboom
Tel.: 02 542 80 55
Gsm: 0478 32 47 97
margaux.donckier@just.fgov.be