Fouillering op het lichaam wordt gemakkelijker, tuchtsancties worden verscherpt

Systematische fouilles op het lichaam worden mogelijk op vaste momenten dankzij een aanpassing van de zogenaamde basiswet voor het gevangeniswezen. Het wetsonwerp van minister van Justitie Annemie Turtelboom dat de wet aanpast, werd vandaag goedgekeurd in de kamercommissie Justitie.

Begin vorig jaar werd het gevangeniswezen geconfronteerd met een aantal gewelddadige ontsnappingspogingen. Minister van Justitie Annemie Turtelboom sloot met de vakbonden een protocolakkoord af, waar een aantal beloftes werden gedaan om de veiligheid te verbeteren.

Zo werd er op korte termijn geïnvesteerd in extra metaalpoortjes, werden anti-snijhandschoenen opgenomen in de veiligheidsuitrusting, werd extra opleiding voorzien en werd het contract met de gevangenis in Tilburg verlengd.

Minister Turtelboom: "In het protocolakkoord werd ook afgesproken dat een aantal aanpassingen zouden worden doorgevoerd in de basiswet zodat fouilles minder administratief kunnen verlopen en overtredingen door gedetineerden strenger bestraft kunnen worden. Dit vereiste een aanpassing van de wet."

Fouillering op het lichaam op standaardmomenten

Wanneer een gedetineerde in contact is gekomen met een persoon van buiten de gevangenis of wanneer hij bezoek heeft gekregen, is het noodzakelijk om de gedetineerde te fouilleren op het lichaam om te kijken of er geen drugs of andere verboden middelen de gevangenis worden binnengesmokkeld.

Deze procedure vergt heel wat administratieve rompslomp. Zo kan enkel de gevangenisdirecteur beslissen om tot een fouillering op het lichaam over te gaan indien er individuele aanwijzingen zijn dat een onderzoek aan de kledij niet volstaat om de veiligheid te verzekeren. Dit betekent in de praktijk dat de penitentiaire beambte eerst de officiële goedkeuring moet vragen aan de directeur om de fouillering op het lichaam uit te voeren en moet deze beslissing schriftelijk meegedeeld worden aan de gedetineerde. Tijdrovend werk dat de directeur en de penitentiaire beambte nuttiger kunnen besteden, maar ook tijd waarin de gedetineerde de binnengesmokkelde spullen kan verbergen.

"Daarom wordt de basiswet, ook wel de wet op de interne rechtspositie van een gedetineerde genoemd, aangepast", aldus minister Turtelboom. "Hierdoor zullen de penitentiaire beambten op een aantal standaardmomenten fouilleringen op het lichaam kunnen uitvoeren, zonder dat ze voorafgaand de toestemming van de directeur moeten vragen."

Na opsluiting, of wanneer ze de gevangenis terug binnenkomen, bijvoorbeeld na een penitentiair verlof of na een uitgangsvergunning of in het kader van beperkte detentie, zullen gedetineerden voortaan gefouilleerd kunnen worden zonder dat de beambte voorafgaand toestemming moet vragen aan de directeur. Het is ook het geval voorafgaand aan de plaatsing in een beveiligde cel of de opsluiting in de strafcel en, overeenkomstig de in de gevangenis geldende richtlijnen, na het bezoek van bezoekers in gemeenschappelijke bezoekzaal.

Minister Turtelboom noemt het een belangrijke verandering voor de gevangenisdirecteurs en de penitentiaire beambten: "De administratieve last wordt verminderd, en de veiligheid verhoogd, want penitentiaire beambten kunnen gemakkelijker overgaan tot een preventieve controle."

Tuchtsancties worden strenger

Naast een vermindering van de administratieve rompslomp worden de tuchtsancties die kunnen worden opgelegd aan een gedetineerde verstrengd.

Penitentiaire beambten worden regelmatig geconfronteerd met geweld. De gedetineerde kan hiervoor bestraft worden. Er bestaan twee categorieën van tuchtrechtelijke overtredingen. Enerzijds een categorie voor zware overtredingen zoals ontsnapping, fysieke agressie, aanzetten tot collectieve acties, drugsbezit, diefstal ,… wat kan bestraft worden met o.a. maximum 9 dagen strafcel, maximum 30 dagen verplicht verblijf op cel of andere bijzondere sancties (verbod om deel te nemen aan de wandeling, om te werken te telefoneren , …). Anderzijds is er een categorie voor lichtere overtredingen zoals belediging, niet-naleven huishoudelijk reglement, niet naleven van de bevelen, lawaaihinder,  het doorgeven van sigaretten, bellen met de telefooncode van iemand anders… Deze overtredingen kunnen bestraft worden met o.a. maximum 3 dagen strafcel, maximum 15 dagen verplicht verblijf op cel of bijvoorbeeld geen telefoons naar het thuisfront.

Minister Turtelboom: "We merken dat steeds meer ontsnappingen of pogingen tot ontsnappingen plaatsvinden, waarbij een penitentiaire beambte gegijzeld wordt. Vanuit de penitentiaire beambten kwam daarom de vraag om hier strenger tegen op te treden en het aantal dagen opsluiting in de strafcel te verhogen."

De ministerraad heeft beslist dat een gedetineerde die een gijzelneming of een poging tot gijzelneming pleegt voortaan maximum 14 dagen in de strafcel kan worden geplaatst in plaats van maximum 9 dagen. De directeur beslist geval per geval wat de opgelegde strafmaat is.

Het aantal overtredingen die gecatalogeerd worden als inbreuken van de eerste categorie, zal  worden uitgebreid. Zo zal het bezit van technologische middelen zoals een GSM, voortaan een inbreuk zijn van categorie 1. Het bezit van een GSM door een gedetineerde kan immers potentieel gevaarlijk zijn: er kunnen ontsnappingen worden voorbereid met de buitenwereld, gedetineerden kunnen via GSM afspreken in opstand te komen, …

Tot slot wordt in de aangepaste basiswet een wettelijke basis gecreëerd die het mogelijk maakt voor de penitentiaire administratie om de schade die door de gedetineerde veroorzaakt werd te verhalen op de gelden die zij aan de gedetineerde verschuldigd is.  De gevangenisdirectie zal de geleden schade kunnen afhouden van het bedrag dat de gedetineerde bijvoorbeeld moet krijgen voor de prestaties die hij heeft geleverd in het werkatelier.

Conclusie

Met deze aanpassingen in de basiswet komt Minister Turtelboom tegemoet aan de beloftes die werden gedaan in een protocolakkoord met de vakbonden. In dat protocolakkoord stonden ook een aantal andere beloften, die de voorbije maanden reeds gerealiseerd werden.

Zo werden metaalpoortjes geïnstalleerd, werden anti-snijhandschoenen toegevoegd aan de veiligheidsuitrusting, werd het contract met de gevangenis in Tilburg verlengd tot eind dit jaar, lopen de onderhandelingen aangaande de verlenging van het akkoord met Tilburg in 2014 en werd het beroep van penitentiaire beambte toegevoegd aan de lijst van openbare beroepen, zodat eventuele geweldplegingen tegen hen strenger kunnen bestraft worden.

Meer informatie

Margaux Donckier

Woordvoerster

Minister van Justitie

Annemie Turtelboom

Tel.: 02 542 80 55

Gsm: 0478 32 47 97

margaux.donckier@just.fgov.be