Draaiboek voor magistraten die moeten beslissen of Child Alert gelanceerd wordt bij onrustwekkende verdwijning met levensgevaar
Op drie jaar tijd werd twee keer gebruik gemaakt van Child Alert. Via dit systeem wordt een communicatiebom gelanceerd, om zo snel mogelijk tips binnen te krijgen over een onrustwekkende verdwijning. Magistraten beslissen, in nauw overleg met de Cel Vermiste Personen van de Federale Politie, wanneer zo een alert moet afgekondigd worden. “Een draaiboek moet de magistraten nog beter begeleiden in het nemen van deze beslissing, die in sommige gevallen van levensbelang kan zijn,” aldus Minister van Justitie Annemie Turtelboom.
"Wanneer een Child Alert gelanceerd wordt, heeft dit een enorme impact op de bevolking," aldus Minister van Justitie Annemie Turtelboom. "Waar je ook komt, zal je boodschappen zien om uit te kijken naar de vermiste minderjarige: in de supermarkt, boven de autoweg, op de radio, op internet,..."
Door zoveel verschillende kanalen te gebruiken is er op zeer korte tijd een enorme verspreiding onder de bevolking, twee essentiële kenmerken van Child Alert. De sterkte van het systeem zit daarom in zijn zeldzaamheid. "Op drie jaar tijd werd het systeem maar twee keer ingezet," aldus Minister Turtelboom, "Een bewuste keuze. Mensen mogen er niet aan wennen, want dan verdwijnt de impact en missen we ons doel."
Heide De Pauw, algemeen directeur van Child Focus vult aan. “Precies omdat een Child Alert zo uitzonderlijk is, is de vorming van magistraten en politiemensen zo belangrijk. Bij elk geval waarbij een vermist kind naar alle waarschijnlijkheid in onmiddellijk levensgevaar verkeert, moet de mogelijkheid een Child Alert te lanceren ‘top of mind’ zijn. Op dat ogenblik mag geen tijd verloren gaan aan extra studiewerk of aan lange communicatielijnen.”
Levensgevaar
Wanneer het Child Alert moet worden ingezet, is dus een delicate afweging. Elke verdwijning gaat immers gepaard met potentieel gevaar, onrust en onzekerheid. "Daarom is het goed dat er nu een gedetailleerd draaiboek werd uitgewerkt", aldus Turtelboom, “Op die manier worden de magistraten begeleid in deze belangrijke beslissing en is het voor iedereen op elk moment van de procedure duidelijk wat de taken zijn.” Het draaiboek wordt geïntegreerd in de richtlijn betreffende de opsporing van vermiste personen.
Commissaris-Generaal De Bolle van de Federale Politie: “Een onrustwekkende verdwijning heeft altijd een grote impact op de omgeving van de vermiste persoon. Gelukkig kan in 95% van de onrustwekkende verdwijningen toch op heel korte termijn uitsluitsel gegeven worden en de ongeruste familie gerustgesteld worden. In die gevallen waar de politie niet onmiddellijk uitsluitsel kan geven en acuut levensgevaar dreigt, is het Child Alert de meest efficiënte manier om snel informatie te kunnen verzamelen.”
De magistraat beslist
De magistraat van de plaats van de verdwijning, heeft de eindverantwoordelijkheid in de vraag wanneer een Child Alert gelanceerd moet worden. Hij doet dit nauw overleg met de met het onderzoek belaste politiedienst en de Cel Vermiste Personen van de Federale Politie. Zo moet onder andere de afweging worden gemaakt of de lancering van een Child Alert geen extra gevaar betekent voor de vermiste minderjarige. Gezien het belang van de beslissing, moet ook de Procureur-Generaal onmiddellijk worden ingelicht.
Eens de beslissing gevallen is, moet Child Focus onmiddellijk op de hoogte gebracht worden, zodat het Child Alert-platform in werking kan worden gesteld en een team kan worden klaargezet dat de telefonische oproepen beantwoordt.
Het waarschuwingsbericht dat de politiediensten opstellen en dat de magistraat belast met het verdwijningsdossier goedkeurt, bestaat minsten uit:
- voornaam
- leeftijd
- persoonsbeschrijving van de minderjarige
- plaats en tijdstip van de verdwijning
- elk ander nuttig element dat het onderzoek verder kan helpen, zoals het gebruikte vervoermiddel
- een recente foto van de vermiste persoon
De boodschap moet zo kort mogelijk zijn, en mag maximaal 1000 karakters bevatten. De titel luidt “Child Alert” en het bericht vraagt getuigen die de minderjarige opmerken in geen geval zelf in te grijpen, maar onmiddellijk de politie te verwittigen. De boodschap vermeldt op het einde twee noodnummers: 0800/30 300 van de Federale Politie en 116 000 van Child Focus.
Het Child Alert wordt voor een periode van maximaal 6 uur ingesteld, en kan drie keer verlengd worden. Een Child Alert kan dus maximaal 24 uur duren, wat de reden is waarom goed moet afgewogen worden of dit moet worden ingezet, maar ook wanneer dit moet worden ingezet.
Algemene info over Child Alert
Regelmatig verdwijnen er kinderen. Gelukkig worden de meesten onder hen veilig en wel teruggevonden, en binnen een relatief korte termijn. Dat is het gezamenlijk werk van velen: politie en justitie, Child Focus en burgers. Vandaar het Child Focus-motto: ‘Samen vinden we ze wel’.
Aan de meerderheid van deze kindervermissingen wordt geen ruchtbaarheid gegeven. Daartoe wordt wél beslist wanneer een oproep tot getuigen noodzakelijk is om het onderzoek vooruit te helpen. We doen dat in ons land op meerdere manieren, aangepast aan het geval. Soms wordt met een persbericht redactionele aandacht gevraagd, in andere gevallen start Child Focus een opsporingsaffichage-campagne, of een meer discrete vignettage-campagne. Vaak blijkt de respons van één of meerdere getuigen van groot nut om de verdwijning tot een goed einde te brengen.
Voor elke vermissing wordt volgens de voorgeschreven procedure meteen na aangifte een risico-inschatting gemaakt. In sommige, gelukkig zeer zeldzame gevallen blijkt op dat moment dat er onmiddellijk levensgevaar dreigt voor het vermiste kind. Het kan dan gaan om een ontvoering met crimineel oogmerk, om medische urgenties, of nog om specifieke omstandigheden, bijvoorbeeld: een peuter die verdwaalt in de winterse vriesnacht. Indien er levensgevaar dreigt én het politie-onderzoek niet meteen tot resultaten leidt, tikt de klok en wordt het letterlijk levensnoodzakelijk snel de hulp van het publiek in te roepen.
Een Child Alert is een noodoproep die zo snel mogelijk na een verdwijning dient ingezet te worden. Daarom is het belangrijk dat de betrokken diensten van parket, politie en Child Focus nauw samenwerken in informatie uitwisselen. Daarnaast kan elke dienst die een meerwaarde kan betekenen voor het beheer van de crisissituatie uitgenodigd worden om mee te werken. “Het is maar door een snelle en efficiënte samenwerking dat een alarmerende verdwijning in snel tempo kan bekend gemaakt worden en de kansen op een goede afloop stijgen”.
Het zijn deze overwegingen die Child Focus en de bevoegde overheden ertoe aangezet hebben een nieuw communicatie-instrument te ontwikkelen. Child Focus creëerde dit Child Alert-platform www.childalert.be in samenwerking met :
- de Federale Politie, meer bepaald de Cel Vermiste Personen en de Dienst Opsporingsberichten
- het College van Procureurs-generaal en het Federaal Parket
- de Dienst Strafrechtelijk Beleid van de FOD Justitie
- de Afdeling criminologie van de Vrije universiteit Brussel
- de Europese federatie Missing Children Europe (MCE)
Het project kwam tot stand met de financiële steun van de Europese Commissie - DG Justitie. Onder meer Microsoft, Belgacom, Ordina en Systemat verleenden financiële steun of steun in natura.
Basisprincipes en werking van Child Alert
Het Child Alert-systeem is in staat informatie te versturen naar vele duizenden correspondenten tegelijkertijd. Onder hen natuurlijk de vrijwilligers en ‘structurele partners’ van Child Focus. Maar ook de media krijgen de berichten en kunnen ze op hun beurt verder verspreiden. Heel belangrijk is dat ieder bedrijf of vereniging zich kan inschrijven om Child Alerts te ontvangen én verder te verspreiden, via kanalen zoals publieke digitale schermen. Tenslotte kan iedere burger vragen rechtstreeks Child Alerts te ontvangen, per SMS of per e-mail.
De beslissing om een Child Alert uit te vaardigen ligt uitsluitend bij de magistraat (procureur of onderzoeks-rechter) die met de verdwijning van de minderjarige belast is. Hij raadpleegt daarbij de betrokken diensten, waaronder de lokale politie, de Cel Vermiste Personen van de Federale Politie en Child Focus. Naast het nagaan van het criterium ‘er is onmiddellijk levensgevaar’ moet de magistraat in overweging nemen of de grote ruchtbaarheid die aan de zaak zou worden gegeven het kind niet nog meer in gevaar zou brengen.
Vanzelfsprekend moet er voldoende informatie zijn over de identiteit van het vermiste kind en over de omstandigheden van de verdwijning om op nuttige wijze te kunnen communiceren. Daarbij dienen er voldoende aanwijzingen te zijn dat de vermiste zich wel degelijk in België kan bevinden. Ook de ouders van het kind worden betrokken bij de beslissing. De hele beslissingsprocedure wordt zo snel mogelijk, maar weloverwogen doorlopen. Ook de uitvoering gebeurt vervolgens zo snel mogelijk, maar zorgvuldig, teneinde vergissingen te vermijden.
De Child Alert-berichten zullen getuigen oproepen om nuttige info door te bellen naar (nieuw nummer!) 0800 30300 van de Federale Politie of naar het noodnummer 116 000 van Child Focus. Via een specifieke procedure komen de inlichtingen uit deze getuigenissen in real time bij de onderzoekers terecht.
Het communicatieplatform Child Alert wordt beheerd door Child Focus en is dag en nacht inzetbaar. Het is complementair aan andere vormen van opsporingscampagnes en zal als dusdanig eerder zelden worden geactiveerd. Ervaring in een aantal buurlanden toont aan dat dit eens of tweemaal per jaar het geval zou zijn. Dit valt echter nooit met zekerheid te voorspellen. Een Child Alert is intensief, maar per definitie in tijd beperkt: in principe duurt het 6 uur, maximaal driemaal te verlengen. Dit wil zeggen dat een Child Alert maximaal 24 uur kan duren. Bij het einde wordt het bericht ‘einde Child Alert’ verspreid. Nadat het is afgelopen maar de vermiste nog niet gevonden is, wordt het onderzoek met andere middelen verder gezet. Het Child Alert komt immers niet in de plaats van het politieonderzoek, maar ondersteunt dit.
Indien bij een verdwijningszaak een voertuig betrokken is waarover gegevens zoals merk, kleur en/of nummerplaatgegevens bekend zijn, zal het Child Alert ook verschijnen op de dynamische verkeerssignalisatie aangestuurd door Centre Perex in Wallonië, MOBIRIS in het Brussel Gewest, en het Verkeerscentrum Vlaanderen.
Een Child Alert in ons land kan ook gevraagd worden door bevoegde buitenlandse autoriteiten die vermoeden dat een uit hun land vermist kind op Belgisch grondgebied is - zo’n vraag dient gericht aan het Federaal parket. Een Belgische magistraat kan omgekeerd ook vragen dat een buitenlands alert, zoals het Franse 'Alerte Enlèvement' of 'AMBER Alert Nederland', wordt afgekondigd.
Meer info
Margaux Donckier
Woordvoerder
Minister van Justitie
Annemie Turtelboom
02 542 80 55 | 0478 32 47 97