De justitiehuizen maken deel uit van de federale bevoegdheden die op 1 juli 2014 worden overgeheveld naar de Federatie Wallonië-Brussel in het kader van de zesde staatshervorming.
Voor de federale overheidsdienst Justitie is dit een historisch punt in zijn evolutie. De defederalisering van een aantal van zijn bevoegdheden, met naast de justitiehuizen ook de jeugdbescherming, bepaalde bevoegdheden van het huurrecht en het strafrechtelijk beleid maakt dat het federale departement voor de eerste keer in zijn geschiedenis een grondige verandering ondergaat. Jean-Paul Janssens, voorzitter van de FOD Justitie: “De federale overheidsdienst Justitie heeft in nauwe samenwerking met de gemeenschappen een veranderingsprogramma uitgewerkt dat wordt gekenmerkt door duidelijkheid, transparantie, coherentie en continuïteit. Dit leidde tot een samenwerkingsovereenkomst die een coherent en continu verloop garandeert van de dossiers in het geheel van de strafrechtsketen en de burgerrechtelijke opdrachten.”
De bevoegdheden van de justitiehuizen vervoegen voortaan de lijst van de huidige bevoegdheden van de Federatie Wallonië-Brussel: cultuur, sport, onderwijs, jeugdbijstand en wetenschappelijk onderzoek. Frédéric Delcor, secretaris-generaal van de Federatie Wallonië-Brussel: "Voor mij belichamen de justitiehuizen de meest menselijke kant van justitie, ten aanzien van zowel de slachtoffers als de plegers van misdrijven. Het draait om de wil tot re-integratie, een nieuwe kans geven aan hen die misdrijven hebben gepleegd en hen de mogelijkheid bieden om te starten met een propere lei. Dat alles sluit naadloos aan op de waarden van ontvoogding en responsabilisering die centraal staan in al onze beroepsactiviteiten".
Rol en opdrachten gericht op het menselijke
Naar aanleiding van de aangrijpende gebeurtenissen die ons land in 1996 op zijn grondvesten deden daveren, hebben de beleidsmakers verschillende maatregelen getroffen, waaronder het concentreren van verscheidene parajustitiële diensten in één structuur. De justitiehuizen werden in 1999 opgericht met de bedoeling justitie laagdrempeliger, opener en efficiënter te laten functioneren. Thans behandelen zij jaarlijks meer dan 65 000 nieuwe dossiers. Die nieuwe dossiers, die betrekking hebben op zeer gevarieerde opdrachten, worden aan de justitiehuizen toevertrouwd door de gerechtelijke overheden (bijvoorbeeld de procureur des Konings, de strafuitvoeringsrechtbank) of administratieve overheden (bijvoorbeeld een gevangenisdirecteur). In de justitiehuizen staan de justitieassistenten in voor de follow-up van de dossiers.
De justitiehuizen zorgen voor de sociale begeleiding van vermeende of veroordeelde plegers van misdrijven in het kader van onder andere een plaatsing onder elektronisch toezicht of een maatregel als alternatief voor de voorlopige hechtenis. Zij zorgen ook voor het opvangen, ondersteunen en informeren van slachtoffers in het kader van een gerechtelijke procedure. De justitiehuizen stellen verslagen op ter ondersteuning van de gerechtelijke en administratieve overheden bij het nemen van adequate beslissingen ten aanzien van de justitiabelen. Die verslagen kunnen worden opgesteld in het strafrechtelijk kader (bijvoorbeeld voor de toekenning van een penitentiair verlof of een voorwaardelijke invrijheidsstelling) en in het burgerrechtelijk kader (met het oog op een beslissing over de wijze van huisvesting van kinderen of de uitoefening van het ouderlijk gezag in geval van echtscheiding of feitelijke scheiding). Tot slot staan de justitiehuizen in voor de eerstelijnswerking, waar alle burgers terechtkunnen met vragen in verband met de bevoegdheden van de justitiehuizen. Annie Devos, directeur-generaal: "Gedurende hun vijftienjarig bestaan is de professionalisering bij de justitiehuizen gestaag uitgebouwd met de bedoeling de burger een kwaliteitsvolle dienstverlening aan te bieden. Dit is de vierde grote hervorming die wij meemaken in termen van institutionele verankering. Onze opdrachten krijgen concreet gestalte in de gemeenschap, in de burgermaatschappij. De Federatie Wallonië-Brussel is in die zin onze 'natuurlijke' biotoop. Zij beheert aangelegenheden die een raakvlak met het burgerschap hebben. De mens, als burger, staat evenzeer centraal in het optreden van de justitiehuizen".
Overgangsperiode van zes maanden
Vanaf 1 juli 2014 behoren de bevoegdheden van de justitiehuizen dus tot de Federatie Wallonië-Brussel. De overgangsperiode start vandaag en bestrijkt 6 maanden. Het personeel en het budget worden overgeheveld op 1 januari 2015. De continuïteit van de opdrachten van de justitiehuizen is thans verzekerd door het voorbereidende werk, dat tot stand kwam dankzij de goede samenwerking tussen beide instellingen die aan de overdracht voorafging. De bevoorrechte contacten met de magistratuur, de federale overheidsdienst Justitie en tal van partners blijven gehandhaafd dankzij een geregeld en gestructureerd overleg. Een specifieke interministeriële conferentie zal worden ingesteld.
In de Federatie Wallonië-Brussel komt er een nieuw Algemeen Bestuur dat zal bestaan uit de justitiehuizen en daarnaast tal van sleutelpartners zoals de sectoren van de alternatieve maatregelen, de sociale hulpverlening aan de gedetineerden en de sociale hulpverlening aan de justitiabelen, de ontmoetingsruimten en de juridische eerstelijnsbijstand, die thans verspreid zijn over de federale staat, de gewesten en de Federatie Wallonië-Brussel. In termen van opportuniteit betekent de communautarisering van de justitiehuizen en de concentratie van die opdrachten in één administratie een daadwerkelijke stap naar steeds meer coherentie en efficiëntie ten gunste van de burger.
De justitiehuizen in enkele cijfers
De Federatie Wallonië-Brussel telt 13 justitiehuizen, een centrale administratie en 670 personeelsleden, die op 1 januari 2015 de rangen zullen versterken van de 5 300 personeelsleden van het Ministerie van de FWB.
Contact
Sandra Reisse
0473 81 13 19
sandra.reisse@just.fgov.be